Jeżeli prowadzisz działalność, w której Twoi pracownicy mają dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić Cię na szkodę, rozważ zawarcie umowy o zakazie konkurencji z takimi pracownikami – zarówno w czasie trwania stosunku pracy, oraz (o ile nie chcesz, aby korzystał z informacji nabytych w trakcie stosunku pracy) również po wygaśnięciu stosunku pracy. W przypadku zawarcia umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy pracownikowi zawsze będzie jednak przysługiwać odszkodowanie. Więcej na ten temat przeczytasz niżej.
Rozstrzygnięcie Sądu Najwyższego:
1. Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia jest odrębną umową od umowy o pracę i innych podstaw nawiązania stosunku pracy.
2. Uzgodnienie wzajemnie obowiązującej umowy o zakazie konkurencji wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, ale również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów[1].
Okoliczności sporu:
Pan Mariusz Krzyżanowski pracował jako informatyk w Spółce Techkomon Spółka z o.o. Po ustaniu zatrudnienia Pan Mariusz Krzyżanowski zawarł ze Spółką umowę o zakazie konkurencji, polegającym na zakazaniu Panu Mariuszowi Krzyżanowskiemu świadczenia pracy, w tym usług oraz konsultacji bezpośrednio lub pośrednio innej firmie, która konkuruje z Spółką Techkomon Spółka z o.o., przez 3 lata po rozwiązaniu stosunku pracy, bez odszkodowania.
W związku z ww. zakazem konkurencji, Pan Mariusz Krzyżanowski przez okres 3 lat po zaprzestaniu zatrudnienia w Spółce Techkomon Spółka z o.o. powstrzymywał się od zatrudnienia w konkurencyjnych firmach. Nie był jednak świadomy tego, że pomimo braku w umowie postanowień dotyczących przysługującego mu odszkodowania, takie odszkodowanie mu przysługuje.
Dlatego też, po konsultacjach z prawnikiem, postanowił złożyć do sądu pracy pozew o zapłatę przysługującego mu odszkodowania.
Podstawa prawna:
Rozstrzygane zagadnienie:
Czy w przypadku niezawarcia w umowie o zakazie konkurencji postanowień o należnym odszkodowaniu, takie odszkodowanie pracownikowi będzie przysługiwało?
Rozstrzygnięcie:
Na podstawie art. 1012 Kodeksu pracy, pracodawca i pracownik mający dostęp do szczególnie ważnych informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, mogą zawrzeć umowę o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy.
W umowie tej należy określić okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy. Na podstawie art. 1012 § 3 Kodeksu pracy odszkodowanie to nie może być niższe niż 25 % wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu konkurencji. Odszkodowanie może być wypłacane w miesięcznych ratach.
Umowa o zakazie konkurencji po ustaniu zatrudnienia jest odrębną umową od umowy o pracę i innych podstaw nawiązania stosunku pracy. W związku z tym umowę tę można kwalifikować jako umowę z pogranicza prawa pracy i prawa cywilnego. Dlatego też należy tutaj stosować, oprócz Kodeksu pracy, również przepisy Kodeksu cywilnego.
Zgodnie z art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy.
W związku z powyższym należy zauważyć, że nieuzgodnienie w umowie o zakazie konkurencji odszkodowania, przysługującego pracownikowi za okresowe powstrzymanie się od prowadzenia działalności konkurencyjnej po ustaniu stosunku pracy, nie może prowadzić do nieważności takiej umowy, zwłaszcza jeżeli pracownik przez cały okres obowiązywania zakazu konkurencji, rzeczywiście powstrzymywał się od działalności konkurencyjnej. Z mocy prawa sankcja nieważności dotyka wyłącznie umowy o zakazie konkurencji, która nie została zawarta na piśmie (tak jak stanowi art. 1013 Kodeksu pracy). A contrario oznacza to skuteczność pisemnych umów o zakazie konkurencji, których ewentualne wady lub braki powinny być usuwane przez zastosowanie reguł wykładni pozwalających zastosować przepisy normujące skutki tej czynności prawnej. Uzgodnienie wzajemnie zobowiązującej umowy o zakazie konkurencji wywołuje bowiem nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. A wysokość odszkodowania za powstrzymanie się od działalności konkurencyjnej po ustaniu zatrudnienia została określona samodzielnie w art. 1012 § 3 Kodeksu Pracy.
Dlatego też Panu Mariuszowi Krzyżanowskiemu, pomimo braku postanowień w umowie o zakazie konkurencji o przysługującym mu odszkodowaniu, takie odszkodowanie się należy, w wysokości przynajmniej 25% wynagrodzenia otrzymanego przez niego przed ustaniem stosunku pracy.
--
[1] Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 maja 2013 r., sygn. akt II PK 266/12, Rzecz. MoPr 2013 nr 9, str. 482
