Zmiany dla działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach

Jak wynika z uzasadnienie nowych przepisów, zachęty w postaci ulg podatkowych, ustabilizowania finansowania komercjalizacji wyników badań naukowych czy ułatwień proceduralnych mają wpłynąć na większe zainteresowanie polskich przedsiębiorców innowacyjnością.

W związku z wejściem w życie ustawy o innowacyjności zmianie uległy przepisy w następujących ustawach:

• ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2022.2647 t.j.) – dalej jako: PIT;
• ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U.2022.2587 t.j.) – dalej jako: CIT;
• ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa: Dz.U.2022.2651 t.j.;
• ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2021.1973 t.j);
• ustawie z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U.2022.574);
• ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (Dz.U.2022.2279 t.j.);
• ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk (Dz.U.2020.1796 t.j.).

Najważniejsze założenia ustawy o innowacyjności to w szczególności:

• zniesienie (na stałe) opodatkowania podatkiem dochodowym aportu własności intelektualnej i przemysłowej;
• wydłużenie z 3 do 6 lat możliwości odliczenia kosztów na działalność B+R;
• zwrot gotówkowy dla nowo powstających przedsiębiorstw;
• ustabilizowanie finansowania działań związanych z komercjalizacją wyników badań naukowych i prac rozwojowych;

Najważniejsze zmiany w ustawach – wybrane

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych

Zniesienie opodatkowania aportu własności intelektualnej i przemysłowej

Zmiany polegają na tym, że do przychodów nie zalicza się teraz nominalnej wartości udziałów (akcji) w spółce kapitałowej objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej wniesiony przez podmiot komercjalizujący. Do dnia 1 stycznia 2017 r. regulacje zakładały, że przychód w postaci udziałów objętych za wkład niepieniężny powstaje po upływie 5 lat. Ustawa o innowacyjności uchyliła ten przepis.

Ponadto uchylono ust. 1o w art. 22 ustawy o PIT. W przepisie tym określone były zasady ustalania kosztów uzyskania przychodu z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółce kapitałowej w zamian za aport w postaci komercjalizowanej własności intelektualnej wniesiony przez podmiot komercjalizujący.

Rozszerzenie listy kosztów kwalifikowanych o koszty uzyskania patentu

W stanie prawnym obowiązującym do 1 stycznia 2017 r. podatnik mógł odliczyć od podstawy obliczenia podatku koszty uzyskania przychodów poniesione na działalność badawczo- rozwojową, zwane „kosztami kwalifikowanymi”, tzn.:

• koszty pracy pracowników zatrudnionych w celu realizacji działalności badawczo-rozwojowej
• nabycie materiałów i surowców bezpośrednio związanych z prowadzoną działalnością badawczo-rozwojową;
• ekspertyzy, opinie, usługi doradcze i usługi równorzędne, a także nabycie wyników badań naukowych, świadczonych lub wykonywanych na podstawie umowy przez jednostkę naukową w rozumieniu ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki na potrzeby prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej (uchylona ustawą z dnia 3 lipca 2018 r. Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o szkolnictwie wyższym);
• odpłatne korzystanie z aparatury naukowo-badawczej wykorzystywanej wyłącznie w prowadzonej działalności badawczo-rozwojowej.

Natomiast na podstawie ustawy o innowacyjności od 1 stycznia 2017 r. zwiększyła się ta lista o koszty uzyskania patentu na wynalazek, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, poniesione na:

• przygotowanie dokumentacji zgłoszeniowej i dokonanie zgłoszenia do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedniego zagranicznego organu, łącznie z kosztami wymaganych tłumaczeń na język obcy;
• prowadzenie postępowania przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej lub odpowiedni zagraniczny organ, poniesione od momentu zgłoszenia do tych organów, w szczególności opłaty urzędowe oraz koszty zastępstwa prawnego i procesowego;
• odparcie zarzutów niespełnienia warunków wymaganych do uzyskania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy lub prawa z rejestracji wzoru przemysłowego zarówno w postępowaniu zgłoszeniowym, jak i po jego zakończeniu, w szczególności koszty zastępstwa prawnego i procesowego, zarówno w Urzędzie Patentowym Rzeczypospolitej Polskiej, jak i w odpowiednim zagranicznym organie;
• wnoszenie opłat okresowych, opłat za odnowienie, wykonywania tłumaczeń oraz dokonywanie innych czynności koniecznych dla nadania lub utrzymania ważności patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy oraz prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, w szczególności koszty walidacji patentów europejskich lub rejestracji jednolitego skutku.

Zwiększenie kwot kosztów kwalifikowanych

Do tej pory kwoty kosztów kwalifikowanych wydatków na B+R, które można było odliczyć od podstawy obliczenia podatku, to:

• 30% kosztów osobowych;
• 20% pozostałych kosztów, jeżeli podatnik jest mikro-przedsiębiorcą, małym lub średnim przedsiębiorcą (MŚP), w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej;
• 10% pozostałych kosztów, dla pozostałych przedsiębiorców.

Rozwiązanie zawarte w Ustawie o innowacyjności podwyższa kwoty maksymalnego odliczenia wszystkich kosztów kwalifikowanych na działalność B+R od podstawy obliczenia podatku dla mikro-przedsiębiorców i MŚP do 50%. Natomiast pozostałe, duże firmy będą mogły odliczyć 50% wydatków osobowych i 30% pozostałych kosztów związanych z działalnością badawczo-rozwojową.

Powyższa zmiana wprowadzana została w art. 1 pkt 3 lit. b (dot. art. 26e ust. 7 uPIT) i w art. 2 pkt 2 lit. b (dot. art. 18d ust. 7 uCIT) Ustawy o innowacyjności .

Wydłużenie okresu możliwości odliczenia kosztów na działalność B+R

Z uwagi na fakt, że między datą poniesienia wydatków na działalność badawczo-rozwojową, a datą osiągnięcia przychodów z wyników tych prac upływa zazwyczaj dłuższy czas, na podstawie Ustawy o innowacyjności wprowadzona została możliwość wykorzystania ulgi w okresie 3 lat podatkowych.

Jeżeli podatnik poniesie za rok podatkowy stratę lub wielkość dochodu podatnika będzie niższa od kwoty przysługujących mu odliczeń, podatnik może dokonać odliczenia – odpowiednio w całej kwocie lub w części – w zeznaniach w kolejnych trzech latach podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym podatnik skorzystał lub miał prawo skorzystać z odliczenia.

Rozwiązanie to zostało wprowadzone na podstawie art. 1 pkt 3 lit. b (dot. art. 26e ust. 8 uPIT) i w art. 2 pkt 2 lit. b (dot. art. 18d ust. 8 uCIT) Ustawy o innowacyjności .

Zwrot gotówkowy dla nowo powstających przedsiębiorstw (start-upów) prowadzących działalność B+R

W przypadku nowo powstałych przedsiębiorstw (start-upów), które nie wykazują dochodów albo wykazują dochody za małe do pełnego skorzystania z ulgi wydatkowej, wprowadzono alternatywne (do rozliczania ulgi w okresie 6-letnim) rozwiązanie polegające na przyznawaniu zwrotu gotówkowego dla wydatków kwalifikowanych, które nie zostały objęte ulgą ze względu na brak dochodu do opodatkowania lub zbyt niski dochód, niewystarczający do wykorzystania przysługującej ulgi. Decyzja o wyborze tego rozwiązania pozostawałaby w gestii podatnika.

Rozwiązanie to skierowane jest wyłącznie do podatników rozpoczynających prowadzenie działalności – w roku rozpoczęcia działalności, a także w kolejnym roku podatkowym – jeżeli podatnik w tym drugim roku posiadałby status MŚP.

Podatnicy, którzy korzystaliby z tego rozwiązania, wykazywaliby w zeznaniu składanym za dany rok podatkowy kwotę stanowiącą:

• w przypadku podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, 18% różnicy między kwotą przysługującego odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym lub, jeżeli podatnik wybrał opodatkowanie według jednolitej 19% stawki podatku, 19% różnicy między kwotą przysługującego odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym,
• w przypadku podatników podatku dochodowego od osób prawnych, 19% różnicy między kwotą przysługującego odliczenia a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym.

Rozwiązanie to zawarte jest w art. 1 pkt 4 (w dodanym art. 26ea uPIT) i art. 2 pkt 3 (w dodanym art. 18da uCIT) Ustawy o innowacyjności.

--

^[1] Ustawa weszła w życie po 30 dniach od daty ogłoszenia czyli z dniem 23 grudnia 2016 r., z wyjątkiem przepisów podatkowych i dotyczących zasad finansowania nauki – zaczęły one obowiązywać od 1 stycznia 2017 roku.