Pytanie z dnia 3 lutego 2015
Przedstawiony problem prawny: zatrudnienie członka zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością, w której jest wspólnikiem
Odpowiedź na problem prawny:
W przedstawionym stanie faktycznym, jeden z dwóch wspólników nowozałożonej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, będący jednocześnie członkiem jej zarządu pragnie nawiązać ze spółką stosunek pracy na stanowisku księgowej na 1/8 etatu.
Z zapytania nie wynika jednakże wprost model reprezentacji opisywanej spółki – wiadomo, że ww. wspólnik może reprezentować ją samodzielnie (możliwy jest zatem zarówno zarząd jednoosobowy, jak i wieloosobowy).
Na wstępie wskazujemy, iż przepisy prawa pracy i prawa handlowego stanowią dwa niezależne od siebie reżimy prawne. Jednocześnie zauważyć należy, iż spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada osobowość prawną, co oznacza, że stanowi samodzielny byt prawny. Zarząd natomiast, zgodnie z art. 201 Kodeksu spółek handlowych (dalej: k.s.h.), prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Innymi słowy, zarząd działa w imieniu spółki, a nie swoim, co oznacza, iż bycie członkiem zarządu nie wyklucza podporządkowania spółce. Przyjąć należy zatem, że pracodawcą jest spółka, a nie zarząd będący organem przez który, zgodnie z art. 38 Kodeksu cywilnego, działa osoba prawna.
W wyniku powołania, o którym mowa w przepisach art. 201 § 4 k.s.h. dochodzi do ustanowienia zarządu, co jest równoznaczne z nawiązaniem stosunku organizacyjnego między spółką a członkiem zarządu. Członek zarządu wykonuje swoje obowiązki wyłącznie na podstawie ww. stosunku, a więc na podstawie uchwały o powołaniu. W wyroku z 14 lutego 2001 r. (sygn. akt I PKN 258/00), Sąd Najwyższy potwierdził, że więź między członkiem zarządu a spółką nie musi być zawsze umowna, polegająca na zawarciu z menedżerem dodatkowej umowy dotyczącej pełnienia funkcji. Często dochodzi jednakże do nawiązania równoległego stosunku obligacyjnego m. in. stosunku pracy czy zawarcia umowy cywilnoprawnej (kontraktu menedżerskiego) - możliwość ta wynika wprost z przepisów art. 203 i 370 k.s.h.
W opisywanym stanie faktycznym członek zarządu ma zostać zatrudniony jako księgowa w spółce. Żaden przepis prawa nie stoi na przeszkodzie nawiązania takiego stosunku.
Zgodnie z art. 210 § 1 k.s.h., w umowie między spółką a członkiem zarządu oraz w sporze z nim spółkę reprezentuje rada nadzorcza lub pełnomocnik powołany uchwałą zgromadzenia wspólników. W przypadku, o którym mowa w art. 210 § 1 k.s.h., chodzi o wszelkie umowy, jakie mogą być zawierane przez spółkę z członkami zarządu. Zarówno o takie, które mogą wiązać się z pełnioną funkcją, jak i te, które nie są związane z wykonywaniem funkcji członka zarządu, ale są zawierane przez osobę fizyczną poza źródłem kompetencji. Podkreślić należy, iż w sytuacji, w której jedyny członek zarządu spółki byłby jednocześnie jej jedynym wspólnikiem art. 210 § 2 k.s.h. przewiduje formę aktu notarialnego.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 2002 r. (sygn. akt I PK 296/02, Prawo Pracy 2003, nr 7-8, s. 49), stosunek pracy jest odrębnym stosunkiem prawnym od członkostwa w zarządzie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, w którego zakresie członek zarządu jest osobą trzecią względem spółki i o treści jego praw pracowniczych decyduje treść stosunku pracy. Rada nadzorcza jest uprawniona do rozwiązania umowy o pracę tylko w razie jednoczesnego odwołania z funkcji członka zarządu i rozwiązania umowy o pracę. Dodać należy także, że to właśnie rada nadzorcza lub pełnomocnik kierują osobę przyjmowaną do pracy do lekarza medycyny w celu poddania się wstępnym badaniom lekarskim przed rozpoczęciem pracy.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (tj. Dz. U. 2013 poz. 1030)
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz. U. 2014 poz. 1502).
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. 2014 poz. 121).
Stan prawny aktualny na 10 lutego 2015 r.
