Uzyskanie informacji o toczącym się postępowaniu karnym

Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas z zapytaniem dotyczącym uzyskania informacji o prowadzonym postępowaniu karnym. Wskazała, że spółka ktorej jest właścicielką, jest podejrzana o popełnienie przestępstwa. Chciałaby uzyskać wgląd do akt sprawy, jednakże organ prowadzący postępowania odmawia z uwagi na brak statusu strony.

Zgodnie z art. 156 §5 Kodeksu postępowania karnego

jeżeli nie zachodzi potrzeba zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania lub ochrony ważnego interesu państwa, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów lub kopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kopie. W przedmiocie udostępnienia akt, sporządzenia odpisów lub kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów lub kopii prowadzący postępowanie przygotowawcze wydaje zarządzenie. W przypadku odmowy udostępnienia akt pokrzywdzonemu, na jego wniosek należy poinformować go o możliwości udostępnienia akt w późniejszym terminie. Z chwilą powiadomienia podejrzanego lub obrońcy o terminie końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego pokrzywdzonemu, jego pełnomocnikowi lub przedstawicielowi ustawowemu nie można odmówić udostępnienia akt, umożliwienia sporządzania odpisów lub kopii oraz wydania odpisów lub kopii. Za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych wypadkach udostępnione innym osobom. Prokurator może udostępnić akta w postaci elektronicznej.

Powyższe wskazuje, że prawo udostępnienia akt sprawy postępowania przygotowawczego przysługuje wyłącznie stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym. Nabycie statusu strony w charakterze podejrzanego następuje z chwilą wydania postanowienia o przedstawieniu zarzutów lub w momencie przystąpienia do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Z uwagi na to, że w chwili obecnej Użytkowniczka nie posiada statusu strony, udostępnienie akt na podstawie powołanego przepisu może być utrudnione. Niemniej jednak, od złożenia zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa do postawienia zarzutu konkretnej osobie podejmowane są czynności sprawdzające, mające na celu ustalenie, czy doszło do popełnienia czynu zabronionego i kto jest jego sprawcą. Jest to pierwsza faza postępowania przygotowawczego, a przepisy nie precyzują kto i w jakim zakresie może powziąć informacje dotyczące wszczętego dochodzenia/śledztwa.

Użytkowcznika ma uzasadnione obawy, że takie postępowanie zostało wszczęte i w niedalekiej przyszłości może zostać postawiony spółce konkretny zarzut. W powołanym przepisie znajduje się zdanie dotyczące możliwości udostępnienia akt innym osobom (nie będących stroną postępowania) w wyjątkowych sytuacjach. Być może na tej podstawie, organ prowadzący dochodzenie/śledztwo uwzględni wniosek. Pozostaje pytanie, czy Użytkowniczka potrzebuje informacji o wszczętym postępowaniu, czy wglądu do całości akt. Jeżeli chodzi jedynie o udzielenie informacji o wszczętym postępowaniu, zasadne jest wystąpienie z wnioskiem o udzielenie informacji o wszczętych postępowaniach karnych dotyczących Spółki. W uzasadnieniu należałoby wskazać, że złożone zawiadomienia o przestępstwach są w istocie fałszywymi oskarżeniami (przestępstwo z art. 234 k.k.), a udzielenie informacji leży w interesie prawnym i faktycznym Spółki. W przypadku wniosku o udzielenie wglądu do całości akt sprawy prowadzonego postępowania przed postawieniem zarzutów, organ prowadzący najprawdopodobniej nie uwzględni takiego wniosku. W doktrynie podkreśla się, że zapewnienie stronom prawa dostępu do akt postępowania karnego zarówno na etapie postępowania jurysdykcyjnego, jak i przygotowawczego powoduje konieczność wyważenia i znalezienia takiego rozwiązania, które z jednej strony umożliwi zachowanie realnego prawa do obrony, z drugiej zaś zagwarantuje niezbędne zachowanie obiektywnej tajności postępowania przygotowawczego. Dochodzi zatem do swoistej kolizji dobra postępowania z jedną z gwarancji rzetelnego procesu, jaką jest prawo do zaznajomienia się z aktami. Jednocześnie ze wskazanym przepisem związana jest zarówno zasada wewnętrznej jawności postępowania, a zatem jawności wobec stron i ich procesowych reprezentantów, jak i jawności zewnętrznej. W sytuacji gdy Spółce nie zostaną postawione zarzuty, udostępnienie na etapie przed uzyskaniem statusu strony będzie sprzeczne z zasadą tajności tego postępowania.

Innym sposobem uzyskania informacji o prowadzonych postępowaniach karnych jest wystąpienie do organu prowadzącego z wnioskiem w trybie i na zasadach ustawy o dostępie do informacji publicznej. Wniosek taki zawierałby żądanie przedstawienia aktualnego wykazu prowadzonych w danej jednostce spraw, w których Spółka został wskazana jako uczestnik w każdym charakterze. Analogiczna sytuacja była przedmiotem rozstrzygnięcia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach w Wyroku z dnia 16 października 2019 r. w sprawie o sygn. akt II SAB/Ke 32/19. W przedmiotowym postępowaniu Sąd przyznał rację skarżącej, że wniosek o udzielenie pisemnej informacji o prowadzonych sprawach, w których została wskazana jako uczestnik w każdym charakterze jest informacją publiczną

Ważne:

Sąd podkreślił, że informacje żądane w tym zakresie nie miały pochodzić wprost z akt trwającego postępowania przygotowawczego, lecz dotyczą samej wnioskodawczyni, zatem nie mają zastosowania przepisy Kodeksu postępowania karnego i wniosek taki powinien być rozpoznany na zasadach i w trybie ustawy o dostępie do informacji publicznej.

Stan prawny na dzień: 22 lutego 2022 r.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 534 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 2176 z późn. zm.).
M. Kurowski [w:] Kodeks postępowania karnego. Tom I. Komentarz aktualizowany, red. D. Świecki, LEX/el. 2022, art. 156.

Spółka osobowa a spółka kapitałowa

Spółki osobowe oraz spółki kapitałowe stanowią spółki handlowe, które zostały uregulowane przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 roku kodeks spółek handlowych (dalej jako: „k.s.h.”), która reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych.

Zawierając umowę spółki handlowej jej wspólnicy (bądź akcjonariusze) zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób.

Pobierz poradnik