Umowa zlecenia a umowa o pracę

Użytkownik serwisu zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej dotyczącej zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia. Wskazał, że pracodawca co miesiąc zatrudnia pracowników na podstawie umowy zlecenia. Czy zawarcie 3 umów zlecenia przekształca ją w umowę o pracę?

W pierwszej kolejności należy wskazać prawne podstawy świadczenia pracy, które można podzielić́ na dwie grupy, tj. na zatrudnienie pracownicze oparte na przepisach prawa pracy oraz na tzw. zatrudnienie niepracownicze oparte na przepisach prawa cywilnego. W zatrudnieniu pracowniczym najczęściej mamy do czynienia z umową o pracę, natomiast na podstawie umów cywilnoprawnych praca najczęściej wykonywana jest na podstawie umowy zlecenia i umowy o dzieło.

Chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat?

Pokaż materiały

Zgodnie z art. 22 §1 Kodeksu pracy (dalej: „k.p.”) przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Przepis ten określa konstytutywne cechy stosunku pracy, do których należą stałe wypełnianie określonego rodzaju pracy związanej z danym zawodem, stanowiskiem i kwalifikacjami, w stosunku podporządkowani. Ponadto praca powinna być wykonywana osobiście, w określonym czasie i miejscu. Samo podporządkowanie pracodawcy rozumiane jest w orzecznictwie i doktrynie szeroko. Wskazuje się, bowiem, iż dla uznania pracy za podporządkowaną wystarczające jest określenia przez pracodawcę czasu jej wykonywania i powierzonych zadań (dotyczy to zwłaszcza osób wykonujących zawody twórcze).

Ważne:

W wypadku spełnienia powyższych warunków zatrudnienie, bez względu na nazwę umowy, jest zatrudnieniem na podstawie stosunku pracy, o czym wprost stanowi Kodeks pracy (art. 22 § 11k.p.).

Ponadto przedmiotowa ustawa wskazuje, iż nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy określonych w art. 22 Kodeksu (art. 22 § 12 k.p.).

Oznacza to, iż pracodawca nie może być związany z pracownikiem umową cywilnoprawną w sytuacji, w której jego świadczenie odpowiada konstytutywnym cechom stosunku pracy. Nie jest również dopuszczalna zmiana formy wykonywania pracy z pracowniczej, na stosunek cywilnoprawny, przy zachowaniu dotychczasowych warunków jej wykonywania.

Za cechy charakterystyczne stosunku pracy uznaje się zatem przede wszystkim:

osobiste świadczenia pracy,
podporządkowanie pracodawcy,
wykonywanie pracy w określonym miejscu,
wykonywanie pracy w określonym czasie,
ustalanie wymiaru urlopu właściwego dla stosunku pracy.

Ważne jest ustalenie w jakich warunkach zleceniobiorca faktycznie wykonuje pracę, czy poza miejscem i czasem pracy istnieją inne warunki charakterystyczne dla wykonywania pracy w ramach stosunku pracy.

Następnie należy odpowiedzieć na pytanie, co w sytuacji, gdy pracownik zawarł taką umowę. Przede wszystkim, wynikający z niej stosunek prawny, wbrew nazwie, będzie z mocy samego prawa stosunkiem pracy. Jeżeli pracownik chce skorzystać z należnych mu na gruncie przepisów prawa uprawnień powinien wytoczyć powództwo o ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c. i dochodzić przysługujących mu roszczeń. Sprawa o ustalenie istnienia stosunku pracy rozstrzygana będzie sąd rejonowy w procesie jako sprawa z zakresu prawa pracy (art. 461 §11 i 476 § 1 k.p.c.). Pracownik wnoszący powództwo jest z mocy art. 96 ust. 1 pkt Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwolniony od uiszczenia kosztów sądowych.

Z perspektywy ewentualnego procesu zwrócić trzeba również uwagę na kwestię formy umowy o pracę. Zdarza się, iż osoba zatrudniona na warunkach pracowniczych nie posiada pisemnej umowy potwierdzającej istnienie jakiegokolwiek stosunku prawnego łączącego strony. Brak pisemnej umowy nie pozbawia jednak roszczeń pracownika i nie czyni zawartej pomiędzy stronami umowy nieważną. Zawarcie umowy w formie pisemnej bądź potwierdzenia jej warunków na piśmie jest obowiązkiem pracodawcy i nie powoduje jej nieważności (art. 29 k.p.). Sama umowa może być natomiast zawarta ustnie, czy nawet w sposób dorozumiany. Pozbawiony dokumentu umowy pracownik może udowodnić zasadność swoich twierdzeń przy pomocy innych środków dowodowych.

Na sprawę warto spojrzeć również z punktu widzenia pracodawcy. Z jego perspektywy zastąpienie umowy o pracę stosunkiem cywilnoprawnym może się wydawać korzystne. Korzyści te mogą okazać się jednak tylko pozorne jak i sama umowa. Zawarcie umowy cywilnoprawnej, na warunkach określonych w art. 22 § 1 Kodeksu pracy stanowi wykroczenie, zagrożone karą od 1000 do 30000 zł (art. 281 k.p.). Ponadto pracodawca musi uwzględnić konsekwencje uchylenia się od uiszczenia obowiązkowych składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, wynikające z Ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Odpowiadając zatem na pytanie Użytkownika należy wskazać, że w pierwszej kolejności należy zbadać czy świadczenie pracy na podstawie umowy zlecenia wypełnia przesłanki stosunku pracy. Jeżeli tak – może skorzystać z przysługujących mu roszczeń o ustalenie stosunku pracy o którym mowa w zapytaniu. Jednocześnie należy wskazać, że nie jest istotny okres zatrudnienia (w tym przypadku 3 miesiące). Nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy określonych w art. 22 Kodeksu – nie istotne czy jest to okres jednego, czy trzech miesięcy.

Pamiętaj!

Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa w https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy :)

Stan prawny na dzień: 9 marca 2023 r.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 z późn. zm.).

Umowa o dzieło - umowa zlecenie

Wielokrotnie spotykamy się z problematyką, jaką jest wybór właściwego rodzaju umowy. Najczęściej mylonymi i błędnie stosowanymi umowami są umowa o dzieło/umowa zlecenie. Zarówno umowa o dzieło, jak i umowa zlecenie są umowami cywilnoprawnymi, pełnią jednakże zdecydowanie inne funkcje i powodują różne skutki. Istotą zawarcia umowy o dzieło jest zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania określonego, szczegółowo w umowie dzieła, zaś strony zmawiającej do zapłaty wynagrodzenia. Istotą umowy zlecenia jest wykonanie nie przez przyjmującego zlecenie określonej czynności prawnej lub faktycznej.

Pobierz poradnik