Osoba prawna a osoba fizyczna

Osoba fizyczna i osoba prawna są podstawowymi podmiotami prawa cywilnego. Kwestie dotyczące zarówno osoby fizycznej, jak i osoby prawnej reguluje Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (Dz.U.2020.1740 t.j. z dnia 2020.10.08).

Osoba fizyczna jest to prawne określenie każdego żyjącego człowieka, który występuje jako podmiot w stosunku cywilnoprawnym. Sformułowanie to wynika z treści Działu I Tytułu II Kodeksu Cywilnego, który został poświęcony wyjaśnieniu terminu osoby fizycznej. O kwalifikacji człowieka do podmiotów praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego decyduje przypisana mu od chwili urodzenia zdolność prawna. Tym samym wszyscy ludzie, od chwili urodzenia do momentu śmierci, są uczestnikami stosunków prawnych.

Osobą prawną jest wyodrębniona strukturalnie i majątkowo, powstała w celu realizacji określonych zadań gospodarczych lub społecznych jednostka organizacyjna, której ustawodawca nadał kwalifikację podmiotowości cywilnoprawnej. Zgodnie z art. 33 Kodeksu Cywilnego, osobami prawnymi są Skarb Państwa oraz jednostki organizacyjne, którym przepisy. Opierając się na tej definicji, wśród jednostek mających osobowość prawną można wymienić: spółki kapitałowe (spółka akcyjna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i prosta spółka akcyjna), przedsiębiorstwa państwowe, jednostki samorządu terytorialnego, partie polityczne, banki, spółdzielnie, fundacje, uczelnie wyższe, kościoły.

W przypadku osób fizycznych, zdolność prawna oznacza, iż osoba ta posiada zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Zdolność tę osoba fizyczna uzyskuje w chwili narodzin. Wyjątkiem od tej zasady jest dziecko poczęte, ale nienarodzone (tzw. nasciturus), które może być podmiotem praw pod warunkiem, że urodzi się żywe.

Od zdolności prawnej należy odróżnić zdolność do czynności prawnych. Aby móc w pełni samodzielnie dokonywać czynności prawnych oraz we własnym imieniu zaciągać zobowiązania osoba fizyczna musi posiadać pełną zdolność do czynności prawnych, którą nabywa z chwilą uzyskania pełnoletniości. Osoby poniżej 13. roku życia oraz ubezwłasnowolnione całkowicie nie mają zdolności do czynności prawnych. Oznacza to, że nie mogą one dokonywać żadnych czynności prawnych bez udziału opiekuna lub przedstawiciela ustawowego. Osoby, które ukończyły 13. rok życia, oraz częściowo ubezwłasnowolnione posiadają ograniczoną zdolność do czynności prawnych . Osoby o ograniczonej zdolności mogą wykonywać drobne czynności bieżące w życiu codziennym. W pozostałych okolicznościach czynności prawnych dokonuje za nie przedstawiciel ustawowy. Może to być rodzic lub opiekun prawny bądź kurator, co ma miejsce w przypadku osób częściowo ubezwłasnowolnionych.

Kodeks cywilny przewiduje również przypadki, w których osoba fizyczna może zostać częściowo lub całkowicie pozbawiona zdolności do czynności prawnych (w przypadku ubezwłasnowolnienia). Osoba fizyczna kończy swój byt prawny w chwili śmierci lub uznania jej za zmarłą według przepisów Kodeksu cywilnego.

W przypadku osób prawnych sytuacja kształtuje się odmiennie. Osoba prawna powstaje w konsekwencji określonych zdarzeń prawnych, uregulowanych poza Kodeksem cywilnym. Dany podmiot nabywa osobowość prawną, a więc zdolność prawną do działania w sferze stosunków cywilnoprawnych, przeważnie z chwilą, w której zostanie wpisany do odpowiedniego rejestru (np. rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego).

Uzyskanie zdolności prawnej przez osobę prawną oznacza, że staje się ona podmiotem praw i obowiązków, a także możliwym uczestnikiem obrotu prawnego. Ustanie bytu prawnego osoby prawnej następuje najczęściej z chwilą wykreślenia jej z właściwego rejestru. Należy zaznaczyć, że osoby prawne nie mogą zostać pozbawione i ograniczone w zdolności do czynności prawnych, co oznacza, że mają pełną zdolność do podejmowania czynności prawnych.

Oznaczeniami indywidualizującymi każdą osobę fizyczną są m.in. imię i nazwisko, płeć, czy miejsce zamieszkania. Ważne przy tym jest, że miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem pobytu stałego. Osoby prawne są zaś indywidualnie określane za pomocą m.in. nazwy oraz siedziby. Siedziba jest odpowiednikiem miejsca zamieszkania osoby fizycznej - jest to miejscowość, w której siedzibę ma organ zarządzający danej osoby prawnej.

Warto również zauważyć, że zarówno osobie fizycznej, jak i osobie prawnej przysługują tzw. dobra osobiste, które pozostają pod ochroną prawa.

Osoby fizyczne i osoby prawne to podstawowe podmioty prawa cywilnego. Mają one inne cechy, a w związku z tym posiadają też inne uprawnienia, które otrzymują w określonym przez przepisy momencie. Mamy nadzieję, że nasz artykuł umożliwił Ci zrozumienie różnic pomiędzy nimi oraz płynących z tego faktu konsekwencji. W przypadku osoby fizycznej mamy do czynienia z człowiekiem, który od chwili urodzenia posiada zdolność prawną, a następnie nabywa również zdolność do czynności prawnych, która umożliwia mu bycie podmiotem stosunków cywilnoprawnych. Natomiast osoba prawna, będąca podmiotem przewidzianym przez ustawodawcę, nabywa osobowość prawną najczęściej poprzez wpis do odpowiedniego rejestru oraz działa za pośrednictwem swoich organów.

Pamiętaj:
Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej Twój e-PIT
Dziękujemy!