Nowe wytyczne dla przedsiębiorców

Minister Rozwoju i Finansów w dniu 30 czerwca 2017 r. wydał zarządzenie, w którym zawiadomił o rozpoczęciu konsultacji w sprawie listy przesłanek należytej staranności przedsiębiorców, którzy powinni jej dokładać dokonując starannych czynności.

Jak podaje Ministerstwo głównym celem konsultacji jest wypracowanie dalszych narzędzi do skutecznego ściągania podatku VAT i ochrony dla uczciwych podatników. Ministerstwo Finansów planuje opracowanie możliwie kompletnej i precyzyjnej listy przesłanek należytej staranności przedsiębiorcy po stronie nabywcy w transakcjach krajowych, których spełnienie w momencie zawierania transakcji skutkowałoby brakiem podstaw do kwestionowania u podatników prawa do odliczenia podatku VAT w następstwie uznania, że podatnicy nie wiedzieli i nie mogli wiedzieć, że w ramach danej transakcji ich dostawca dopuścił się przestępstwa.

Prawo do odliczenia podatku, jako integralna część mechanizmu podatku od wartości dodanej, jest fundamentalnym prawem podatnika. Zasada ta jednak doznaje wyjątku w przypadkach, gdy miało miejsce działanie w celach nieuczciwych lub nadużycia prawa.

Zachowanie należytej staranności zdaniem „fiskusa” powinno być weryfikowane pod kątem spełnienia przesłanek zakwalifikowanych do jednego z poniższych kryteriów:

1. kryteriów podmiotowych/formalnych (np. czy kontrahent w momencie zawierania transakcji jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, czy kontrahent długo funkcjonuje na rynku w branży w zakresie której dokonywana jest transakcja, czy kontrahent posiada wymagane prawem koncesje i zezwolenia, czy kontrahent jest wypłacalny, czy osoby reprezentujące kontrahenta są wiarygodne itp.);
2. kryteriów przedmiotowych/ekonomicznych, tj. dotyczących ekonomicznej natury transakcji realizowanej przez kontrahenta w ramach zwykłej działalności gospodarczej (np. czy transakcja odpowiada profilowi zarejestrowanej działalności, czy występują nieuzasadnione ekonomicznie odstępstwa w zakresie cen, czy występuje zgodność dostarczonych towarów z tymi, które zostały zafakturowane, czy posiadam wiedzę nt. źródła pochodzenia towarów, czy w zawieranej transakcji istnieje realne ryzyko gospodarcze itp.);
3. przebieg transakcji (np. czy termin płatności odbiega od terminu zwykle występującego w transakcjach tego rodzaju, czy transakcja jest rozliczana gotówką, czy nie występuje płatność odwrócona w stosunku do przepływu towaru, czy nie wskazano odrębnych rachunków bankowych do zapłaty kwoty netto i VAT, brak nieuzasadnionego uczestnictwa wielu pośredników w celu uprawdopodobnienia transakcji itp.)

Lista przesłanek należytej staranności ma być adresowana do „uczciwych podatników”, w celu zapewnienia im m.in.: wzrostu pewności prawa i pewności w prowadzeniu uczciwej działalności gospodarczej, a także wyeliminowania w efekcie z rynku niektórych podmiotów nieuczciwych (jednocześnie będzie również wykorzystywana w bieżącej pracy przez organy podatkowe).

Jednakże pewne sformułowania budzą wątpliwości i można się spodziewać problemów z ich zastosowaniem, są to:

1. przesłanki mają obejmować wyłącznie „nabyć” w transakcjach krajowych – a co z dalszą sprzedażą zakupionych w kraju towarów mi.in. za granicę;

2. obok racjonalnych przesłanek „fiskus” przedstawia również takie które trzeba ocenić krytycznie, gdyż ich ocena może być subiektywna, bądź ich spełnienie niemożliwe w konkretnych realiach gospodarczych:

• „czy osoby reprezentujące kontrahenta są wiarygodne” (jak to zbadać?);
• „czy posiadam wiedzę nt. źródła pochodzenia towarów” (dane chronione tajemnicą handlową);
• „czy nie występuje płatność odwrócona w stosunku do przepływu towarów” (zaliczki)
• (tak m.in.: BCC ) patrz szerzej pod linkiem: http://www.konsultacje.bcc.org.pl/

3. „Fiskus” planuje stworzyć jedną listę adresowaną do ogółu podatników, jednak z uwagi na różnorodność transakcji, rynków i zachowania w poszczególnych branżach, może to być trudne do osiągnięcia.

Konsultacje otwarte są dla wszystkich podmiotów i będą trwać do 28 lipca 2017 r.