Pytanie z dnia 17 maja 2017
Przedstawiony problem prawny: stowarzyszenie nieprowadzące działalności gospodarczej – wystawienie rachunku, a faktury lub refaktury na pokrycie kosztów bezpośrednich
Pytanie: Pytający zadał pytanie, czy i w jaki sposób stowarzyszenie nieprowadzące działalności gospodarczej może wystawić rachunki/faktury za obozy lub półkolonie dla dzieci pracowników celem zwrotu kosztów od pracodawcy.
Odpowiedź na problem prawny:
Po pierwsze ze względu na różne obowiązki rejestracyjne, sprawozdawcze i podatkowe stowarzyszeń prowadzących bądź nieprowadzących działalności gospodarczej, jak również wymogi statutowe oraz związane z tym wymogi co do szczegółowości ewidencji księgowej, istotna jest wiedza o tym, co rozumie się przez prowadzenie lub nie, działalności gospodarczej, zwłaszcza że nieprowadzenie działalności gospodarczej nie oznacza, że stowarzyszenie nie jest zarejestrowane w rejestrze przedsiębiorców lub nie prowadzi działalności odpłatnej pożytku publicznego, musi prowadzić swoją działalność statutową zawsze nieodpłatnie. Sprawa jest o tyle złożona, że równolegle funkcjonują różne definicje działalności gospodarczej.
Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tj.: Dz. U. 2017 poz. 210), stowarzyszenie jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych. Określa samodzielnie swoje cele, programy działania i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące swojej działalności, którą opiera na pracy społecznej członków. Do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników. Co istotne statutowym celem stowarzyszenia nie może być prowadzenie działalności skierowanej na osiągnięcie zysku.
Działalność stowarzyszeń nie prowadzących działalności gospodarczej, co do zasady nie mieści się w definicji działalności gospodarczej zgodnie z art. 3 pkt 9 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tj.: Dz. U. 2017 poz. 201), a tym samym nie ciąży na nich ustawowy obowiązek wystawiania rachunków, a tym bardziej nie mają one prawa do wystawiania faktur.
Nie oznacza to jednak, że w art. 87 § 1 Ordynacji podatkowej zawarty jest zakaz wystawiania rachunków przez podatników nie prowadzących działalności gospodarczej. Wobec powyższego należy stwierdzić, że stowarzyszenia mają prawo do wystawienia rachunku, potwierdzającego konkretne zdarzenie gospodarcze.
Dodatkowo, stowarzyszenie może pełnić swoistą rolę „pośrednika” z usługodawcą np.: pensjonatem, firmą cateringową czy wypożyczalnią rowerów, która świadczy usługi na rzecz podopiecznych stowarzyszenia poprzez stronę materialno-techniczną (np.: usługodawca będzie wystawiał rachunki dla każdego uczestnika obozu czy półkolonii osobno, a nie zbiorczo na stowarzyszenie). Praktykowana jest również, o ile daje taką możliwość statut i regulacje wewnętrzne (polityka rachunkowości, plan kont) możliwość przyjmowania środków obcych i ich dysponowanie w imieniu i na rachunek uczestników, ale bez możliwości bycia stroną transakcji i wystawiania faktury VAT.
Podstawa prawna:
- art. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tj.: Dz. U. 2017 poz. 210);
- art. 87 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (tj.: Dz. U. 2017 poz. 201).
Stan prawny aktualny na 22 maja 2017 r.
