Postępowanie egzekucyjne w stosunku do gminy - mikroPorady.pl

Użytkownik serwisu uzyskał w wyniku sporu prowadzonego z gminą pomyślny dla niego wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Wyrok ten nie został jednak wykonany przez organ administracji. W konsekwencji gmina została ukarana przez Wojewódzki Sąd Administracyjny grzywną. Użytkownik serwisu zastanawia się nad charakterem prawnym wymierzonej grzywny oraz możliwością jej egzekucji.

I. Charakter grzywny

Zgodnie z regulacjami uwzględnionymi w Ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm., dalej jako „PPSA”) sądy administracyjne dysponują uprawnieniami w zakresie dyscyplinowania organów, które nie wykonują wyroków sądowych.

W szczególności, zgodnie z art. 154 §1 PPSA, w razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę do sądu administracyjnego, domagając się wymierzenia temu organowi grzywny.

Wymiar grzywny określony został w art. 154 §6 PPSA

Zgodnie z regulacją grzywnę, o której mowa w § 1 wskazanego artykułu, wymierza się wobec organu do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów.

Odpowiadając na pytanie postawione przez użytkownika, należy zauważyć, że grzywna ma charakter sankcji wymierzanej przez sąd administracyjny wobec organu administracji, nie zaś kompensacji wobec strony. Zgodnie z art. 288 PPSA grzywny orzeczone w postępowaniu przed sądem administracyjnym są dochodami budżetu państwa. Nie są one wypłacane skarżącemu, w związku z czym nie dysponuje on możliwością jej egzekucji.

II. Możliwość przyznania skarżącemu sumy pieniężnej

Wychodząc nieco poza zakres postawionego zapytania należy zauważyć, że sąd administracyjny dysponuje dodatkowym, bardziej korzystnym z perspektywy skarżącego mechanizmem wywarcia wpływu na bezczynny organ.

Sąd może również, działając na podstawie art. 154 § 7 PPSA, przyznać na rzecz skarżącego określoną sumę pieniężną. Jej maksymalną wysokość ustalono jako połowę kwoty przewidzianej w przypadku grzywny. Ta kwota jest już przyznawana samemu skarżącemu (w praktyce zatem do wysokości pięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego).

Zgodnie z orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego:

przesłanką przyznania sumy pieniężnej, ale także określenia wysokości, jest skala uciążliwości wywołanych bezczynnością organu, poczucia bezsilności wywołanej odwlekaniem załatwienia sprawy

[Wyrok NSA z 27 lipca 2021 r., I OSK 468/21]. W dorobku orzeczniczym wskazane zostało, że w odróżnieniu od opisywanej powyżej grzywny:

przyznanie skarżącemu od organu określonej sumy pieniężnej stanowi nie tyle sankcję dla organu za wadliwe prowadzenie postępowania, co rekompensatę dla strony za wszelkiego rodzaju dolegliwości i niedogodności, jakich doznała na skutek bezczynności organu lub przewlekłego prowadzenia postępowania

[Wyrok NSA z 24 czerwca 2021 r., I OSK 2930/20].

Przyznanie skarżącemu sumy pieniężnej stanowi mechanizm fakultatywny dla sądu administracyjnego, stosowany „obok” wymierzenia organowi administracji grzywny mającej zasadniczo represyjny charakter. W przypadku wymierzenia organowi zarówno grzywny oraz obowiązku zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz skarżącego, możliwe jest dochodzenie zapłaty tej drugiej kwoty w ramach postępowania egzekucyjnego na gruncie przepisów Ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm.), jako że w świetle art. 777 §1 pkt 1) prawomocne wyroki sądowe (w tym także wyroki sądów administracyjnych) stanowią tytuły wykonawcze stanowiące podstawę egzekucji.

III. Możliwość dochodzenia odszkodowania przed sądem powszechnym

Odrębną kwestię stanowi możliwość dochodzenia przez stronę postępowania administracyjnego od organu publicznego odszkodowania związanego z poniesioną szkodą, powstałą w wyniku niewykonania orzeczenia sądu. Taka możliwość wskazana została wprost w art. 154 §4 PPSA, który ponadto stanowi, że roszczenie o tym charakterze oparte jest o ogólne reguły prawa cywilnego. Kolejny § 5 tego przepisu, wskazuje, że odszkodowanie, o którym mowa w § 4, przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu.

Modelowo, skarżący powinien przedstawić organowi administracji wniosek o wypłatę odszkodowania, powołując się na istnienie opisanego powyżej roszczenia. Jeżeli zaś organ w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił go, uprawniony podmiot może wówczas wnieść powództwo do sądu powszechnego.

Porada została przygotowana przez prawników Kancelarii Gessel, Koziorowski Kancelaria Radców Prawnych i Adwokatów Spółka partnerska

Podstawa prawna(stan na dzień 17 września 2021 r.):

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 2325 z późn. zm.)
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1575 z późn. zm.).

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Odwołanie a wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

Zgodnie z art. 127 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Organem właściwym do rozpatrzenia odwołania jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy. W §3 wskazanego przepisu ustawodawca uregulował inny środek zaskarżenia w sytuacji, gdy decyzja w pierwszej instancji została wydana przez ministra lub samorządowe kolegium odwoławcze. Wówczas stronie nie przysługuje odwołanie, a tzw. wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Funkcją odwołania jest doprowadzenie do kontroli decyzji organu I instancji przez ponowne rozpatrzenie sprawy przez organ odwoławczy.

Termin „odwołanie” jest używany w przepisach prawa na oznaczenie środka zaskarżenia nieostatecznej decyzji administracyjnej do organu administracji publicznej wyższego stopnia. Prawo strony do wniesienia odwołania jest ściśle powiązane z zasadą dwuinstancyjności postępowania, zgodnie z którą sprawa administracyjna załatwiona decyzją administracyjną może być po wniesieniu odwołania ponownie rozpatrzona i rozstrzygnięta przez organ drugiej instancji. Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego odnosi się zatem do konstrukcji prawnej odwołania w tym sensie, że służy ono wyłącznie od decyzji organu pierwszej instancji, natomiast organem właściwym do jego rozpatrzenia jest organ administracji publicznej wyższego stopnia, czyli organ drugiej instancji, chyba że ustawa przewiduje inny organ odwoławczy.

Pobierz poradnik