Forma płatności między przedsiębiorcami

Użytkowniczka naszego serwisu w ramach wykonywanej działalności gospodarczej prowadzi mały sklep, oferując na sprzedaż owoce i warzywa. Większość jej klientów za zakupy płaci gotówką. Ta forma płatności odpowiada również Użytkowniczce, która gotówkowo reguluje zobowiązania wobec swoich dostawców. Przedmiotowe zapytanie dotyczy legalności tak przyjętego sposobu dokonywania płatności pomiędzy przedsiębiorcami.

Poniżej odpowiedź naszych ekspertów:

Zgodnie z art. 32 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim:

znaki pieniężne emitowane przez NBP są prawnymi środkami płatniczymi na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.

Stosownie zaś do art. 31 tej samej ustawy, znakami pieniężnymi RP są monety i banknoty opiewające na złote i grosze. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2002 r., sygn. akt III CZP 81/01:

wykonanie zobowiązania, którego przedmiotem jest świadczenie pieniężne, może nastąpić przede wszystkim za pomocą gotówki, tj. przez przeniesienie na wierzyciela własności znaków pieniężnych wyrażających określoną sumę jednostek pieniężnych. Z mocy art. 32 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (Dz.U. Nr 140, poz. 938 ze zm.), emitowane przez ten bank znaki pieniężne mają moc umarzania zobowiązań pieniężnych na obszarze Polski, czyli innymi słowy, istnieje obowiązek przyjmowania wspomnianych znaków jako prawnego środka płatniczego.

Powyższe nie oznacza oczywiście, że płatności mogą być dokonywane jedynie w formie gotówkowej, a także, że zdematerializowana postać pieniądza (płatności elektroniczne, przelewy, płatności kartą) nie ma mocy umarzania zobowiązań. Niemniej jednak zapytanie Użytkowniczki dotyczy zgoła odmiennej kwestii – mianowicie sposobu rozliczania transakcji pomiędzy przedsiębiorcami.

Odpowiedź na pytanie problemowe wynika wprost z art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców:

„Dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji”.

Należy zaznaczyć, że obie wyżej przytoczone przesłanki muszą zaistnieć łącznie. Warto również zwrócić uwagę, że nawet jeśli Użytkowniczka dokona kilku płatności, ale będą dotyczyły one jednej transakcji, limit kwotowy określony na 15.000 zł pozostaje niezmienny. Jedna transakcja może obejmować płatności dokonywane nawet przez wiele lat (etapami), przy czym nie powinno to dotyczyć Użytkowniczki z uwagi na przedmiot jej działalności gospodarczej.

Ustawodawca nie pokusił się o zdefiniowanie pojęcia „transakcja”, zatem koniecznym jest odwołanie się do orzecznictwa. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 4 września 2015 r., sygn. akt II GSK 1610/14 stwierdził, że:

transakcję można definiować jako umowę, której przedmiotem jest odpłatne dostarczanie towaru lub odpłatne świadczenie usług, jeżeli strony tej umowy zawierają ją w związku z wykonywaną przez siebie działalnością gospodarczą lub zawodową.

Stąd też warto, aby Użytkowniczka – z daleko idącej ostrożności – zweryfikowała umowy zawarte z jej dostawcami.

W dalszej kolejności godzi się wyjaśnić czym właściwie jest rachunek płatniczy, o którym mowa w art. 19 ustawy prawo przedsiębiorców. Jego definicja znajduje się w art. 2 pkt 25 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych:

rachunek prowadzony dla jednego lub większej liczby użytkowników służący do wykonywania transakcji płatniczych, przy czym przez rachunek płatniczy rozumie się także rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli rachunki te służą do wykonywania transakcji płatniczych

W praktyce przez rachunek płatniczy rozumie się również rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli służą one do wykonywania transakcji płatniczych.

Konsekwencją zaniechania dokonywania rozliczeń bezgotówkowych za transakcje (dokonywanie i przyjmowanie płatności), których wartość przekracza 15.000 zł, jest brak możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego.

Na koniec zwracamy uwagę, iż ustawa Prawo przedsiębiorców została znowelizowana. Z tej przyczyny od 1 stycznia 2023, limit transakcji gotówkowych obniżono do kwoty 8.000 zł.

Podsumowując, Użytkowniczka może dokonywać płatności w formie gotówkowej rozliczając transakcję z przedsiębiorcami, jeżeli wartość danej transakcji nie przekracza kwoty 15.000 zł. Od przyszłego roku limit ten, jak już wspomniano, wynosić będzie 8.000 zł.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.);
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 z późn. zm.);
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 221);
Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2025);
Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2360 z późn. zm.).

Źródła:

wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 lutego 2002 r., sygn. akt III CZP 81/01;
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 września 2015 r., sygn. akt II GSK 1610/14

Umowa o dzieło - umowa zlecenie

Wielokrotnie spotykamy się z problematyką, jaką jest wybór właściwego rodzaju umowy. Najczęściej mylonymi i błędnie stosowanymi umowami są umowa o dzieło/umowa zlecenie. Zarówno umowa o dzieło, jak i umowa zlecenie są umowami cywilnoprawnymi, pełnią jednakże zdecydowanie inne funkcje i powodują różne skutki. Istotą zawarcia umowy o dzieło jest zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania określonego, szczegółowo w umowie dzieła, zaś strony zmawiającej do zapłaty wynagrodzenia. Istotą umowy zlecenia jest wykonanie nie przez przyjmującego zlecenie określonej czynności prawnej lub faktycznej.

Pobierz poradnik