Fikcyjne samozatrudnienie

Użytkownik zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej w następującym stanie faktycznym:

Zajmujemy się dystrybucją akcesoriów motocyklowych i art sportowych na rzecz zagranicznych zleceniodawców i prowadzimy sprzedaż detaliczną w sklepie stacjonarnym i online.. Mamy dwóch samozatrudnionych podwykonawców i chcemy uniknąć uznania samozatrudnienia za fikcyjne.

W obecnie obowiązujących przepisach krajowych oraz europejskich nie ma jednoznacznej, obowiązującej w całej UE definicji, która umożliwiałaby wyraźne rozróżnienie między osobami samozatrudnionymi działającymi w dobrej wierze i faktycznie pracującymi na własny rachunek a osobami samozatrudnionymi fikcyjnie. Każdy właściwy organ i każda instytucja stosuje własne ramy prawne lub regulacyjne, które mogą się różnić w zależności od ich zakresu kompetencji oraz obszaru polityki, w jakim działają (np. przepisy podatkowe, ubezpieczenia społeczne, prawo handlowe, rynek pracy, ubezpieczenia). Nadużycia te mogą polegać na unikaniu płacenia składek na ubezpieczenia społeczne i podatków, naruszaniu praw pracowniczych czy na pracy nierejestrowanej. Stanowi to poważne zakłócenie warunków konkurencji dla osób faktycznie samozatrudnionych, dla mikroprzedsiębiorstw i dla MŚP.

Przepisy oraz definicja fikcyjnego samozatrudnienia z pewnością byłyby pomocne dla osób samozatrudnionych w dobrej wierze oraz dla mikroprzedsiębiorstw. Fikcyjne samozatrudnienie powinno się zwalczać poprzez poprawę rejestrowania pracy oraz monitorowania faktycznej pozycji na rynku pracy. Ekonomiczna zależność od klienta (którym często jest dawny pracodawca) wskazuje na dalsze trwanie stosunku pracy.

Samozatrudnienie jest legalną formą działania na rynku pracy i każdy ma prawo pracować jako osoba samozatrudniona. EKES wyrażał to stanowisko w szeregu opinii poświęconych samozatrudnieniu

W ostatnich dziesięcioleciach nastąpiły znaczne zmiany w kategorii osób samozatrudnionych, obok "klasycznego" typu osób pracujących na własny rachunek i małych przedsiębiorców. W trwającym obecnie okresie konieczna stała się ocena, czy otoczenie biznesowe zapewnia osobom samozatrudnionym wystarczającą ochronę.

Z samozatrudnienia w coraz większym stopniu korzystają regularnie zarówno przedsiębiorstwa prywatne, jak i duże przedsiębiorstwa oraz sektor publiczny. Jedna czwarta przedsiębiorstw korzystających z pracy osób samozatrudnionych podaje, że najważniejszym powodem zwrócenia się do takich osób jest ich wiedza i doświadczenie. Korzysta się z takich osób, by poradzić sobie z nagłymi obciążeniami w procesie produkcji i z niedoborem wykwalifikowanych pracowników. Zdaniem pracodawców kolejnym ważnym powodem jest elastyczność organizacji pracy.

Należy wskazać, że zgodnie ze stanowiskiem organów oraz sądów nie stanowi problemu, gdy samozatrudnieni z własnej woli decydują się na prowadzenie działalności na własny rachunek. Jeżeli jednak u podłoża takiej decyzji nie leży autentycznie wolny wybór statusu samozatrudnienia, oznacza to w praktyce przeniesienie ryzyka socjalnego z przedsiębiorstwa na indywidualnego pracownika. Prowadzi to do nadużyć, które mogą polegać na unikaniu płacenia składek na ubezpieczenia społeczne i podatków, naruszaniu praw pracowniczych czy na pracy nierejestrowanej. Stanowi to poważne zakłócenie warunków konkurencji dla osób faktycznie samozatrudnionych, dla mikroprzedsiębiorstw i dla MŚP.

W ustawodawstwie i innych regulacjach znaczenie pojęcia "samozatrudniony" nie jest ujednolicone. Niekiedy odnosi się ono do "wolnych strzelców", innym razem do wszystkich osób samozatrudnionych, które pracują na własny rachunek. Ze statusem samozatrudnienia wiąże się fakt, że osoby takie nie podpisują umowy o pracę tylko świadczą usługi klientom lub kontrahentom na podstawie umowy handlowej.

Rozpatrując status zatrudnienia osoby, która nominalnie jest samozatrudniona i na pierwszy rzut oka nie jest uważana za pracownika najemnego, należy/można zakładać, że występuje stosunek zatrudnienia i że osoba, na której rzecz świadczone są usługi, jest pracodawcą, jeśli wobec osoby świadczącej pracę spełnionych jest przynajmniej pięć spośród poniższych kryteriów:

co najmniej 75 % przychodów tej osoby w okresie roku zależy od jednej osoby, na której rzecz świadczone są usługi;
zależy ona od osoby, na której rzecz świadczone są usługi, jeśli chodzi o określenie rodzaju, miejsca i sposobu wykonania zleconej pracy;
wykonuje ona pracę, używając wyposażenia, narzędzi lub materiałów dostarczanych przez osobę, na której rzecz świadczone są usługi;
podlega ona harmonogramowi pracy lub minimalnym okresom pracy ustalonym przez osobę, na której rzecz świadczone są usługi;
nie może podzlecać swojej pracy innym osobom, które zastąpiłyby ją w wykonywaniu pracy;
jest włączona w struktury procesu produkcyjnego, organizację pracy lub hierarchię przedsiębiorstwa lub innej organizacji;
działalność tej osoby stanowi kluczowy element organizacji i realizacji celów osoby, na której rzecz świadczone są usługi;
wykonuje ona podobne zadania jak zatrudnieni pracownicy, lub w wypadku outsourcingu, wykonuje podobne zadania do realizowanych poprzednio przez pracowników.

Odnosząc się więc do zagadnienia przedstawionego przez Użytkownika należy dokładnie zweryfikować, czy osoba samozatrudniona spełnia kryteria wyżej wymienione. Jeżeli nie - nie należy się obawiać, że samozatrudnienie zostanie uznane za fikcyjne.

Pamiętaj!

Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:

Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa w https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy :)

Stan prawny na dzień: 15 grudnia 2023 r.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).
Ustawa z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 221 z późn. zm.).

Umowa o dzieło - umowa zlecenie

Wielokrotnie spotykamy się z problematyką, jaką jest wybór właściwego rodzaju umowy. Najczęściej mylonymi i błędnie stosowanymi umowami są umowa o dzieło/umowa zlecenie. Zarówno umowa o dzieło, jak i umowa zlecenie są umowami cywilnoprawnymi, pełnią jednakże zdecydowanie inne funkcje i powodują różne skutki. Istotą zawarcia umowy o dzieło jest zobowiązanie się przyjmującego zamówienie do wykonania określonego, szczegółowo w umowie dzieła, zaś strony zmawiającej do zapłaty wynagrodzenia. Istotą umowy zlecenia jest wykonanie nie przez przyjmującego zlecenie określonej czynności prawnej lub faktycznej.

Pobierz poradnik