Złożenie rezygnacji przez jednego z członków zarządu w spółce z o.o.

Przepisy dotyczące złożenia rezygnacji przez członka zarządu

Najogólniej mówiąc, zadaniem zarządu w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest prowadzenie jej spraw. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że z umowy spółki wynika co innego. Zdarza się, że członek zarządu postanowi jednak zrezygnować ze swojej funkcji. Podstawy prawne regulujące organy i funkcjonowanie spółki z o.o., w tym postępowanie w zakresie rezygnacji z funkcji członka zarządu, znajdują się w Ustawie z dnia 15 września 2000 roku – Kodeks spółek handlowych (dalej „ksh”).

Zgodnie z powołanym aktem prawnym złożenie rezygnacji z funkcji w zarządzie spółki z o.o. należy traktować jako jednostronną czynność prawną w formie oświadczenia członka zarządu. Dla ważności takiego oświadczenia konieczne jest przedstawienie rezygnacji innemu członkowi zarządu lub prokurentowi.

 

Wyrok Sądu Najwyższego dotyczący procedury rezygnacji członka zarządu

W uchwale 7 sędziów SN z 31 marca 2016 roku (III CZP 89/15) skład orzekający uznał, że oświadczenie członka zarządu spółki z o.o. dotyczące rezygnacji z członkostwa w tym podmiocie musi zostać złożone innemu członkowi zarządu lub prokurentowi, z wyjątkiem przypadku gdy wspólnik jest jednocześnie jedynym członkiem zarządu.

Założenia wynikające z treści powołanej uchwały stały się punktem wyjścia do wprowadzenia na stałe do porządku prawnego procedur pozwalających na skuteczną rezygnację członka zarządu z funkcji pełnionej w organie danego podmiotu.

 

Procedura rezygnacji członka zarządu

Przepis art. 202 § 4 ksh wskazuje, że mandat członka zarządu wygasa również – poza innymi okolicznościami wskazanymi w art. 202 § 1-3 ksh – wskutek śmierci, rezygnacji albo odwołania ze składu zarządu. W poniższej poradzie skupimy się na procedurze dotyczącej rezygnacji.

W przepisach KSH znajduje się odesłanie – w razie złożenia rezygnacji przez członka zarządu – do odrębnych przepisów, tj. do Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny, dalej jako „kc”. Zgodnie bowiem z art. 202 § 5 ksh do złożenia rezygnacji przez członka zarządu stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie.

 

Stosowanie przepisów o wypowiedzeniu zlecenia

Kodeks spółek handlowych odwołuje się do umowy zlecenia, w szczególności przepisów o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Zlecenie jest stosunkiem opartym na wzajemnym zaufaniu stron. Jego wypowiedzenie jest możliwe ze skutkiem ex nunc (L. Ogiegło (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. K. Pietrzykowskiego, t. II, Warszawa 1998, s. 338; tak również WSA w Łodzi w wyroku z dnia 24 marca 2009 r., I SA/Łd 1452/08, LEX nr 550368). Podobnie rzecz się ma przy złożeniu rezygnacji (przyjmującego zlecenie) czy odwołaniu z pełnionej funkcji (dający zlecenie – spółka). Analogia uczyniona do umowy zlecenia pozwala przyjąć prymat woli stron wobec interesów spółki (podobnie – w kontekście złożenia rezygnacji przez likwidatora – SN w wyroku z dnia 27 stycznia 2010 r., II CSK 301/09, LEX nr 570126).

Zgodnie z art. 746 § 2 k.c., o odpowiedzialności odszkodowawczej członka zarządu powinny decydować:

• odpłatność pełnionej funkcji;
• ważny powód rezygnacji.

Wątpliwości jednak budzi warunek pierwszy. Wydaje się, że nie powinno się odnosić rezygnacji tylko do funkcji pełnionej odpłatnie. Znane są przypadki pełnienia funkcji nieodpłatnie czy też pozornie nieodpłatnie, gdy wynagrodzenie jest otrzymywane w innym podmiocie (A. Kidyba, Spółka z o.o. Komentarz, 2002, s. 436). O skutkach rezygnacji nie powinien decydować fakt pobierania wynagrodzenia (z tytułu pełnionej funkcji, z tytułu świadczonej pracy, z tytułu umów niepracowniczych), ale sam fakt możliwości realizowania praw i obowiązków członka zarządu związanego z prowadzeniem spraw i reprezentacją spółki. Natomiast jeżeli zaistnieje ważny powód (choroba, trudna sytuacja życiowa, zmiana miejsca zamieszkania; L. Ogiegło (w:) Kodeks cywilny, op. cit., t. II, s. 339), dyskredytowanie przez radę nadzorczą zarządu, utrata zaufania do innych członków zarządu, rady nadzorczej czy wspólników, niedotrzymanie warunków pełnionej funkcji przez spółkę – zaległości w realizacji zobowiązań wobec członka), nie rodzi to odpowiedzialności w związku ze złożoną rezygnacją.

Jeżeli nie nastąpi ważny powód złożonej rezygnacji (lekkomyślnie, dla podjęcia działalności konkurencyjnej, podjęcia funkcji lepiej wynagradzanej, dla awansu społecznego czy zawodowego, choćby był powszechnie – ale nie przez spółkę – aprobowany), spółka będzie mogła żądać odszkodowania (tak również WSA w Łodzi w wyroku z dnia 24 marca 2009 r., I SA/Łd 1452/08, LEX nr 550368; podobnie SN w wyroku z dnia 3 marca 2016 r., I UK 91/15, LEX nr 2007786, zgodnie z którym w przypadku rezygnacji z funkcji członka zarządu złożonej „bez ważnego powodu”, którym z pewnością nie jest subiektywny zamiar uniknięcia subsydiarnej odpowiedzialności za zaległości składkowe nieprofesjonalnie zarządzanej spółki, rezygnujący jest odpowiedzialny za szkodę). W takim przypadku decydująca jest więź między spółką a członkami zarządu. Jej przerwanie nie może narażać spółki na szkodę.

Do składania oświadczenia woli o rezygnacji z funkcji członka zarządu spółki stosuje się również przepisy art. 61 k.c. dotyczące składania oświadczeń woli, co zostało także potwierdzone w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 lutego 2022 roku (sygn. akt III FSK 4643/21). Zgodnie z treścią powołanego przepisu „Oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Odwołanie takiego oświadczenia jest skuteczne, jeżeli doszło jednocześnie z tym oświadczeniem lub wcześniej.”

Ponadto oświadczenie woli wyrażone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy zostało wprowadzone do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.

 

Szczególny tryb postępowania w przypadku rezygnacji członka zarządu

Szczególną sytuację, polegającą na tym, że po rezygnacji członka zarządu żaden mandat w tym gremium nie będzie obsadzony, regulują zapisy art. 202 § 6 ksh. Zgodnie z tym przepisem – jeżeli w wyniku rezygnacji członka zarządu żaden mandat w zarządzie nie byłby obsadzony, członek zarządu składa rezygnację wspólnikom, zwołując jednocześnie zgromadzenie wspólników, o którym mowa w art. 233(1) ksh, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Przywołany art. 233(1) ksh obliguje członka zarządu do zwołania zgromadzenia wspólników w opisanym przypadku. W takich okolicznościach nie ma zastosowania przepis stanowiący, że zgromadzenie wspólników zwołuje zarząd. Zaproszenie na zgromadzenie wspólników zawiera także oświadczenie o rezygnacji członka zarządu. Rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników.

Podsumowując, w obecnym stanie prawnym istnieją odpowiednie unormowania w tym zakresie – przepisy te zawarto w ksh. Wskutek rezygnacji z pełnionej funkcji mandat członka zarządu spółki wygasa. Procedura odejścia z tego stanowiska uwzględnia także odpowiednio regulacje kc dotyczące wypowiedzenia zlecenia przez przyjmującego zlecenie. Może to powodować określone konsekwencje np. w postaci dochodzenia odszkodowania przez spółkę od osoby składającej dymisję, jeśli pełniła funkcję członka zarządu odpłatnie, a rezygnacja z członkostwa w tym organie nastąpiła bez ważnego powodu.

Na koniec zachęcamy do zapoznania się z materiałami dostępnymi w naszym serwisie o zbliżonej tematyce:

• Wynagrodzenie członka zarządu - w jaki sposób zawierać umowę z członkiem zarządu?
• Członek zarządu

 

Źródła:

1) Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 18 z późn. zm.).