Obowiązek płatności składek ZUS przez wspólnika jednoosobowej sp. z o.o.

Planując rozpoczęcie działalności działalności gospodarczej lub rozważając zmianę jej formy organizacyjno-prawnej jednym z bardziej istotnych obszarów, które warto przeanalizować jest kwestia obciążeń publicznoprawnych związanych z rozważaną formą działalności. Jedną z najczęściej wybieranych form prawnych działalności gospodarczej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która może mieć także formę jednoosobowej spółki z o. o. Decydując się na założenie jednoosobowej spółki z o. o. lub przekształcenie swojej jednoosobowej działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę z o. o. warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób kształtują się obciążenia publicznoprawne w zakresie składek ZUS i składki zdrowotnej.

W dzisiejszym artykule przedstawimy zagadnienia związane z obowiązkiem opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

1. Ogólna zasada dotycząca obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przez wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: „ustawa”) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Jak wskazuje natomiast art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy, za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Tym samym wspólnik jednoosobowej spółki z o. o. na gruncie przepisów ustawy traktowany jest jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, a przez to jest obciążony obowiązkiem płacenia składek ZUS.

Powyższe potwierdza ugruntowane stanowisko sądów powszechnych.  W wyroku Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 grudnia 2018 r. (sygn. III AUa 257/18), sąd wskazał, że

Z treści tego przepisu wynika, że samo posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje o podleganiu przez niego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej.

Co do zasady wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest więc obowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Dobrowolnie może podlegać ubezpieczeniu chorobowemu.

2. Zbieg tytułów ubezpieczeń

Odstępstwem od zasady wyrażonej w pkt. 1 jest sytuacja zbiegu tytułów ubezpieczeń. Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy

Osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21 (tj. m.in. pracownicy), spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Powyższy przepis rozstrzyga, z którego tytułu dana osoba podlega ubezpieczeniom, gdy jednocześnie spełnia warunki do podlegania ubezpieczeniom z więcej niż jednego tytułu. Z tych tytułów - tj. m.in. ze stosunku pracy - zawsze ubezpieczenia emerytalne i rentowe mają charakter obowiązkowy.

Ubezpieczeni o których mowa powyżej, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają obowiązkowo z innych tytułów niż wskazanych w art. 9 ust. 1 - te mają bowiem zawsze charakter obowiązkowy. Gdy więc podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia i jednocześnie osoba ta ma inny tytuł do ubezpieczeń, np. jest wspólnikiem jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, czyli w rozumieniu przepisów ustawy - prowadzi działalność gospodarczą, to obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlega z obu tych tytułów.

Podkreślić należy, że istotne znaczenie ma zatem wysokość wynagrodzenia określonego w umowie o pracę. Gdy to wynagrodzenie jest równe co najmniej minimalnemu, to z innych tytułów ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dla niego dobrowolne. W przypadku gdy podstawa wymiaru składek z tytułu umowy o pracę jest niższa od minimalnego wynagrodzenia i jednocześnie osoby te mają inne tytuły do ubezpieczeń, to obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają z jednego z tych tytułów. 

3. Obowiązek opłacania składki zdrowotnej przez wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

Zgodnie z art. 66 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są:

a) pracownikami w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,

b) rolnikami lub ich domownikami w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,

ba) pomocnikami rolnika w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników,

c) osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2019 r. poz. 1292 i 1495 oraz z 2020 r. poz. 424 i 1086) lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników,

d) osobami wykonującymi pracę nakładczą,

e) osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia lub osobami z nimi współpracującymi,

f) osobami duchownymi,

g) członkami rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych lub członkami ich rodzin,

h) osobami pobierającymi świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu oraz osobami pobierającymi zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, a także osobami pobierającymi wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie, wynikające z odrębnych przepisów lub układów zbiorowych pracy,

i) osobami pobierającymi świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia;

osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców lub przepisów o ubezpieczeniach społecznych lub ubezpieczeniu społecznym rolników.

Z powyższego wynika, że wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (w rozumieniu przepisów - osoba prowadząca działalność gospodarczą) jest obowiązany do opłacania składki zdrowotnej zarówno z tytułu prowadzenia działalności, jak i z tytułu stosunku pracy. Zwolnienie ze składki zdrowotnej z tytułu działalności gospodarczej przysługuje w takim przypadku tylko po spełnieniu określonych warunków, tj.:

• przychody uzyskiwane z tytułu umowy o pracę nie przekraczają kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę,
• przychody uzyskiwane z działalności gospodarczej rozliczane są w oparciu o ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
• przychody z działalności gospodarczej nie przekraczają kwoty 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Spełnienie powyższych warunków oznacza zaistnienie tzw. zbiegu tytułów ubezpieczeń. Osoba, która spełnia wszystkie te warunki, ma prawo do opłacania składki zdrowotnej tylko z jednego tytułu, tj. z tytułu umowy o pracę. Dodatkowy tytuł, tj. prowadzona dodatkowo działalność gospodarcza, nie rodzi zatem obowiązku opłacania składki zdrowotnej.

4. Podsumowanie

Jak wynika z analizy orzecznictwa oraz przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wspólnik jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie ma obowiązku opłacania składek z obydwu tytułów, jeżeli zostaną spełnione dwie przesłanki.

Pierwszą z nich jest otrzymywane wynagrodzenie za pracę z tytułu stosunku pracy. Zgodnie z ustawą, jeżeli wynagrodzenie jest równe lub wyższe od minimalnego wynagrodzenia za pracę, pracownik opłaca składki tylko z tytułu stosunku pracy.Drugą przesłanką jest obowiązek podporządkowania pracowniczego, tj. pełnienie w spółce funkcji innej niż zarządcza. Jednocześnie należy podkreślić, że jeżeli prowadzona jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest jedyną aktywnością zawodową wspólnika, tj. nie jest zatrudniony na umowę o pracę - traktowany jest jak wspólnik jednoosobowej działalności gospodarczej. Powyższe oznacza, że zobligowany jest do opłacania pełnych składek na ubezpieczenia społeczne.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1009 z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1285 z późn. zm.).