Porady biznesowe
Biznes w koronie a nie wirus?
Porada powstała w ramach działalności non-profit Fundacji Akademia Liderów.
mikroPorady.pl są projektem Fundacji, który pomaga polskim mikroprzedsiębiorcom na każdym etapie prowadzenia działalności.
Ty też możesz pomóc w rozwoju polskiej mikroprzedsiębiorczości.
Wpłać darowiznę na rzecz Fundacji
Epidemia koronawirusa ma nie tylko oczywisty wpływ na światową gospodarkę, ale również przełożenie na realizację różnego rodzaju inwestycji, zwłaszcza tych, które polegają na dostawach lub usługach od podmiotów z terenów szczególnie dotkniętych koronawirusem (Chiny, Korea Południowa, Japonia). Epidemia koronawirusa ma również znaczenie w innych stosunkach prawnych / umownych / zobowiązaniowych (również pracowniczych) i w różnego rodzaju relacjach z kontrahentami.
Podsumowanie
Światowa sytuacja związana z występowaniem epidemii koronawirusa ma przełożenie na sytuację prawną przedsiębiorców, zwłaszcza w następującym zakresie:
- w przypadku odpowiedzialności kontraktowej, np. w razie ewentualnych sporów sądowych dotyczących roszczeń o naprawienie szkody spowodowanej niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania, siła wyższa może stanowić istotną okoliczność świadczącą o braku winy podmiotu, który dotknęła siła wyższa i uwalniającą go od odpowiedzialności kontraktowej;
- w przypadku odpowiedzialności deliktowej (np. odpowiedzialność za szkodę wywołaną ruchem przedsiębiorstwa), siła wyższa rozumiana jako zjawisko zewnętrzne, niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia, może, pod pewnymi warunkami, pozwolić na uchylenie się od odpowiedzialności odszkodowawczej;
- w przypadku negocjacji lub renegocjacji umów handlowych, okoliczności związane z epidemią koronawirusa powinny być uwzględnione w postanowieniach dotyczących siły wyższej.
Czym jest siła wyższa?
Powszechnie przyjmuje się, że siła wyższa jest to:
(i) wydarzenie o charakterze zewnętrznym, które (ii) jest niemożliwe do przewidzenia (lub którego prawdopodobieństwo wystąpienia jest nikłe) i (iii) któremu to wydarzeniu nie można było zapobiec.
Wymaga się, by powyższe cechy charakteryzujące siłę wyższą, występowały w danej sytuacji łącznie.
Można zatem przyjąć, że epidemia koronawirusa stanowi siłę wyższą. Niemniej dla oceny wpływu siły wyższej w postaci epidemii koronawirusa na realizację konkretnego przedsięwzięcia, niezbędna jest indywidualna analiza każdej sytuacji.
Siła wyższa jako okoliczność uwalniająca od odpowiedzialności
Wymaga wyjaśnienia, że siła wyższa stanowi granicę odpowiedzialności powstałej w związku z użyciem niebezpiecznych urządzeń czy też odpowiedzialności za szkodę wywołaną przez przedsiębiorstwo komunikacyjne, zakład produkcyjny lub przedsiębiorstwo budowlane używające maszyn na większą skalę (odpowiedzialność na zasadzie ryzyka).
Pomiędzy zdarzeniem stanowiącym siłę wyższą (np. epidemią), a powstaniem szkody wywołanej np. przez wspomniane przedsiębiorstwo musi jednak zachodzić bezpośredni związek przyczynowy, a szkoda powinna powstać w momencie działania siły wyższej. Oznacza to, że pod pewnymi warunkami, epidemia koronawirusa może pozwolić uwolnić się od odpowiedzialności za szkodę wywołaną np. działaniem przedsiębiorstwa.
Jeśli natomiast chodzi o odpowiedzialność wynikającą np. z zawartych umów, takich jak np. umowy handlowe, umowy o roboty budowlane, umowy przewozowe, umowy o dzieło, zlecenie lub inne umowy (odpowiedzialność kontraktowa), wskazać należy, że strona umowy może uchylić się od odpowiedzialności z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, jeśli przyczyna tego stanu rzeczy nie jest wynikiem niedołożenia należytej staranności, a więc jeśli nie można przypisać jej winy. Szkoda, która powstanie wskutek wystąpienia siły wyższej (np. epidemii) powinna, co do zasady, stwarzać domniemanie braku winy po stronie zobowiązanego z umowy.
Należy jednak pamiętać, że zwolnienie od odpowiedzialności strony narażonej na skutki epidemii koronawirusa wymaga każdorazowo dokonania oceny wpływu siły wyższej (epidemii koronawirusa) na możliwość wykonania zobowiązania, przy zachowaniu należytej staranności, nadto wymaga odpowiedniego w czasie i treści poprowadzenia relacji z kontrahentem z zawartej umowy.
Siła wyższa w umowach – na co należy zwrócić uwagę?
W umowach zawieranych pomiędzy kontrahentami niejednokrotnie wprowadzane są szczegółowe regulacje dotyczące siły wyższej.
W praktyce, w umowach wprowadza się szczegółowe opisy pojęcia siły wyższej wraz z wyszczególnieniem zjawisk i zdarzeń, które strony umowy uznają za siłę wyższą. Co więcej, strony umów wiążą z wystąpieniem siły wyższej określone skutki, jak np. uprawnienie do odstąpienia od umowy lub wydłużenie czasu trwania umowy o okres, w którym wystąpiła siła wyższa.
Z uwagi na fakt, że postanowienia umowy mogą zawierać szczególne regulacje dotyczące siły wyższej, każdy przypadek, w którym umowa zawiera postanowienia dotyczące siły wyższej wymaga indywidualnej analizy, oceny oraz – przede wszystkim – odpowiedniego poprowadzenia relacji z kontrahentem.
Rekomendacje dotyczące treści umowy
Jeśli chodzi o już zawarte umowy (zwłaszcza te o charakterze długoterminowym), zalecana jest ich pilna i specjalistyczna weryfikacja pod kątem postanowień dotyczących możliwości powołania się przez strony umowy na siłę wyższą i w razie konieczności, ich modyfikacja w określonym zakresie. W przypadku wystąpienia po stronie przedsiębiorcy okoliczności, które nie pozwalają np. na terminowe wykonanie umowy lub na wykonanie jej – zgodnie z treścią zawartej umowy, należy zweryfikować umowę pod kątem postanowień dotyczących zgłoszenia wystąpienia siły wyższej i w sposób odpowiedni poprowadzić dalszą relację umowną.
W przypadku dotyczącym przyszłej umowy, w trakcie negocjacji jej warunków wskazane jest zachowanie szczególnej czujności i wprowadzenie odpowiednich postanowień do zawieranej umowy, które, w razie gdyby umowa stała się niemożliwa do wykonania w określonym terminie lub na określonych zasadach, pozwolą na powołanie się na okoliczności związane z siłą wyższą, np. epidemią koronawirusa.
Materiał publikowany bezpłatnie dzięki współpracy z Kancelarią Gessel – stan prawny marzec 2020.
Pamiętaj:
Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej Twój e-PIT
Dziękujemy!
Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?
A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.
A czy wiesz, że...
Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?
KRS 0000318482
Czy porada okazała się pomocna?
Twoja odpowiedź pozwala nam poprawić jakość naszych materiałów.
Tę poradę udostępniamy całkowicie bezpłatnie.
Jeżeli wesprzesz nas drobną darowizną,
stworzymy więcej jakościowych materiałów.
Warto wiedzieć
