Użytkownik zwrócił się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej w następującym stanie faktycznym:
Wraz z moją byłą żoną mieliśmy wspólność majątkowa. Mieszkaliśmy w jej mieszkaniu, które wyremontowaliśmy za moje pieniądze. Wzięliśmy rozwód i chce odzyskać moje pieniądze. Ona nie chce oddać. Co mogę zrobić?
Przepisy dotyczące podziału majątku
Zgodnie z art. 45 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 2809 z późn. zm., dalej: „KRIO”).
„§ 1. Każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności.
§ 2. Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.
§ 3. Przepisy powyższe stosuje się odpowiednio w wypadku, gdy dług jednego z małżonków został zaspokojony z majątku wspólnego.”
Definicja nakładów i wydatków
Ustawodawca nie wprowadził w Kodeksie cywilnym definicji wydatków i nakładów. Powszechnie przyjmuje się w nauce, że nakładami są koszty poniesione na zachowanie, eksploatację lub ulepszenie rzeczy już istniejącej w majątku. Z kolei wydatkami są koszty związane z nabyciem danego przedmiotu. Przywołane podstawy rozróżnienia wydatków i nakładów nie są precyzyjne, ale w praktyce nie ma to istotnego znaczenia, zarówno nakłady, jak i wydatki są bowiem objęte tymi samymi zasadami rozliczenia. Źródłem wydatków i nakładów podlegających rozliczeniu mogą być zarówno czynność prawna, jak i działanie faktyczne
Ugruntowany w judykaturze jest pogląd, że w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd ustala wartość nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków bez względu na inicjatywę dowodową uczestników postępowania.
W zakresie ustalenia wartości wydatków i nakładów w ramach podziału majątku wspólnego należy stosować ogólną regułę, zgodnie z którą obliczenie następuje przy uwzględnieniu wartości nakładów i wydatków z dnia dokonywania podziału, ale według stanu istniejącego w chwili ustania wspólności majątkowej.
Pojęcie nakładów i wydatków, o których mowa w art. 45 k.r.o., zdefiniował SN w uzasadnieniu uchwały z 15.09.2004 r., III CZP 46/04, OSNC 2005/9, poz. 152, stwierdzając, że obejmują one „wszystkie przysporzenia na rzecz jednej masy majątkowej, dokonane z uszczerbkiem dla drugiej masy majątkowej”. W uzasadnieniu postanowienia z 2.10.2008 r., II CSK 203/08, LEX nr 548801, SN wskazał, że: „Kodeks rodzinny i opiekuńczy posługując się w art. 45 pojęciami «nakładów» i «wydatków» nie określa ich desygnatów. W piśmiennictwie przyjmuje się, że nakłady i wydatki w rozumieniu tego przepisu, obejmują wszystkie przysporzenia na rzecz jednej masy majątkowej, dokonane z uszczerbkiem dla drugiej masy majątkowej. Podstawą przysporzenia może być czynność faktyczna, jak i jakiekolwiek inne zdarzenie”. Także doktryna opowiada się za szerokim rozumieniem tych pojęć.
Jak stwierdza E. Skowrońska-Bocian, „nakłady i wydatki, o których mowa w art. 45 k.r.o., obejmują wszystkie przysporzenia na rzecz jednej masy majątkowej dokonane z uszczerbkiem dla drugiej masy majątkowej. Nieistotne jest przy tym, w wyniku jakiego zdarzenia przysporzenie to nastąpiło. Jego źródłem może być zarówno czynność prawna, czynność faktyczna (np. połączenie rzeczy ruchomej należącej do jednego majątku z nieruchomością należącą do innej masy majątkowej), jak i jakiekolwiek inne zdarzenie” (E. Skowrońska-Bocian, Rozliczenia majątkowe małżonków, Warszawa 2000, s. 144). Autorka jako przykład zastosowania art. 45 k.r.o. podaje nakłady i wydatki z majątku wspólnego na działalność gospodarczą prowadzoną przez jednego z małżonków w oparciu o majątek odrębny (E. Skowrońska-Bocian, Rozliczenia..., 2000, s. 145).
Nakłady na majątek osobisty
W przedstawionym przez Użytkownika stanie faktycznym Użytkownika dokonał nakładów na wykończenie mieszkania żony.
Nakłady z majątku osobistego dokonane na majątek osobisty drugiego małżonka jeszcze przed powstaniem wspólności majątkowej małżeńskiej podlegają rozliczeniu na zasadach przewidzianych w KRIO.
Zwrotu nakładów i wydatków, a także rozliczenia spłaconych długów można dokonać bowiem tylko w ramach postępowania o podział majątku wspólnego. Żądanie zwrotu nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny powinno być dokładnie sprecyzowane. W postępowaniu o podział majątku w praktyce sporządza się szczegółowy spis poczynionych nakładów na majątek wspólny. Jeżeli część z kosztów nie zostanie udokumentowana, sąd w trakcie postępowania będzie posiłkował się zeznaniami świadków. Zachęcamy do zapoznania się z artykułem dostępnym w naszym serwisie dotyczącym podziału majątku: Podział majątku dorobkowego małżonka - przedsiębiorcy - mikroPorady.pl - Biznesowe wsparcie z najlepszej strony
Pamiętaj!
Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.
Wyszukaj:
Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa
w https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/
Dziękujemy
Stan prawny: 27 sierpnia 2024 r.
Podstawa prawna:
1) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).
