Uwaga #7: Konsekwencje opóźnienia w wydaniu towaru - § 4

Umowa sprzedaży rzeczy przyszłej

Odstąpienie od umowy (zobowiązania) może nastąpić na podstawie zapisu umowy lub wynikać z przepisu ustawy. Do każdej umowy strony mogą wprowadzić zastrzeżenie, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie prawo odstąpienia od umowy w określonych przypadkach – zwykle oznaczających uchybienia, których może dopuścić się druga strona umowy, a które będą uzasadniały odstąpienie przez drugą stronę.

W razie wykonania prawa odstąpienia, umowę uważa się za niezawartą, a to co strony już świadczyły sobie nawzajem, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym. Można również zastrzec, że jednej lub obu stronom wolno będzie od umowy odstąpić bez przyczyny lub w określonej sytuacji za zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej, tzw. odstępnego. Oświadczenie o odstąpieniu będzie wtedy skuteczne tylko wraz z jednoczesną zapłatą odstępnego.

Kolejnym możliwym zastrzeżeniem, wprowadzonym we wzorze, jest kara umowna.

Karą umowną jest określona suma pieniędzy, którą należy uiścić w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, bez względu na wysokość poniesionej przez drugą stronę szkody. Żądanie odszkodowania przewyższającego wysokość zastrzeżonej kary jest dopuszczalne tylko, jeżeli strony tak postanowiły w umowie – w przeciwnym przypadku, kara umowna jest jedyną i ostateczną rekompensatą dla strony, która doznała szkody.

Jeżeli umowa została w znacznej części wykonana, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana. Jest to przypadek tzw. miarkowania kary umownej, którego można żądać na drodze powództwa cywilnego.

Jeżeli uprawnienie do odstąpienia od umowy wzajemnej zostało zastrzeżone na wypadek niewykonania zobowiązania w terminie ściśle określonym, strona uprawniona może w razie zwłoki drugiej strony odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego. To samo dotyczy wypadku, gdy wykonanie zobowiązania przez jedną ze stron po terminie nie miałoby dla drugiej strony znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy, wiadomy stronie będącej w zwłoce. Wyznaczenie takiego terminu, chociaż opcjonalne, jest nierzadko praktykowane ze względu na chęć polubownego rozstrzygnięcia sprawy.

Strona, która odstępuje od umowy wzajemnej, obowiązana jest zwrócić drugiej stronie wszystko, co otrzymała od niej na mocy umowy; może żądać nie tylko zwrotu tego, co świadczyła, lecz również naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania.