Uwaga #1: Umowa opcji - wstęp Umowa opcyjna sprzedaży udziałów - mikroPorady.pl

W prawie polskim brak jest ustawowej definicji umowy opcji, jest ona więc umową nienazwaną. Opcja pozwala zbywcy lub nabywcy żądać w określonym terminie sprzedaży lub kupna określonej liczby określonych aktywów (ich wartości) tzw. instrumentów bazowych (tu: udziałów). W zależności od tego, czy daje ona prawo do żądania odkupienia od uprawnionego czy do żądania sprzedaży uprawnionemu wyróżnia się opcje sprzedaży tzw. „opcje put” i opcje kupna tzw. „opcje call.”

Opcje występują, jako instrumenty finansowe notowane na rynkach giełdowych (rynkach regulowanych, których wartość zależy od wartości instrumentu bazowego. Standardy i warunki obrotu opcjami na rynku regulowanym określane są przez Giełdę Papierów Wartościowych S.A. z siedzibą w Warszawie. Opcje można również zaliczyć do klasycznych instrumentów pochodnych.

Wykorzystanie mechanizmu opcji jest jednak szersze i klauzule opcyjnie stosowane są także w umowach leasingowych, kontraktach menadżerskich oraz nabycia praw własności intelektualnej, gdzie występują często, jako uprawnienia wydawcy do nabycia autorskich praw majątkowych do utworu z chwilą jego ustalenia, w zamian za zapłatę ustalonego uprzednio wynagrodzenia. Ponadto klauzule opcyjnie występują także, jako opcje przedłużenia stosunków trwałych (np. najem, dzierżawa) lub nabycia własności po upływie okresu najmu lub dzierżawy.

W niniejszym wzorze umowy przedstawiamy zastosowanie mechanizmu opcji w umowie tzw. inwestycyjnej, czyli obrotu udziałami, zawieranej poza rynkiem zorganizowanym (B2B). Opcja towarzysząca inwestycji w spółce (uzyskaniu pozycji udziałowca lub akcjonariusza) daje uprawnienie do zbycia (sprzedaży) lub nabycia (kupna) praw udziałowych stronie, która jest z opcji uprawniona (we worze Nabywca Opcji) po określonej cenie i w określonym terminie w przyszłości.

W związku z brakiem normatywnego typu umowy opcji, w doktrynie pojawiają się koncepcje przemawiające za kwalifikowaniem umowy opcji jako umowy przedwstępnej lub nieodwołalnej oferty.

Zgodnie z koncepcją umowy przedwstępnej nieodłączną cechą umowy opcyjnej jest zobowiązanie się do zawarcia umowy przyrzeczonej w przyszłości z określeniem terminu, do upływu, którego ma być zawarta i opisanie w umowie istotnych elementów umowy stanowczej. Uprawnienie określane mianem opcji, upoważnia jedną ze stron danego stosunku prawnego w prawo wyboru co do zawarcia umowy głównej w przyszłości, w tym wypadku umowy sprzedaży. Możliwość dokonania wyboru musi być ograniczona terminem opcyjnym, bądź granicznym, czyli określeniem ostatecznej daty, do której stronie służy prawo skorzystania z opcji, bądź tzw. terminem opcyjnym, czyli terminem, w którym jednostronne oświadczenie woli uprawnionego wywoła określony w umowie skutek (por. M. Gutowski, Umowa opcji str. 106-110, Zakamycze 2003).^[1]

W niniejszym dokumencie przedstawiliśmy umowę opcyjną zakupu udziałów w wariancie ofertowym. Cechą charakterystyczną takiej umowy jest ustanowienie (wykreowanie) na rzecz Nabywcy Opcji uprawnienia do doprowadzenia do skutecznego zawarcia umowy głównej sprzedaży udziałów, poprzez złożenie przez niego oświadczenia o przyjęciu oferty, a więc w drodze jednostronnego oświadczenia woli o wykonaniu opcji. Oświadczenie woli sprzedawcy lub nabywcy udziałów jest już bowiem zawarte w umowie opcji.

Niniejszy wzór umowy ma na celu przybliżenie prawnego mechanizmu opcji, kwestią tu wtórną jest forma instrumentu bazowego, którym w podanym wzorze są udziały spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Instrumentem bazowym mogą być także akcje, obligacje, lub kontrakty terminowe, surowce lub produktu oznaczone co do gatunku, a na polskim rynku regulowanym instrumentem takim jest np. indeks „WIG20.”

Jednakże, jeżeli opcja ma być zastosowana dla potrzeb transakcji sprzedaży udziałów lub akcji należy pamiętać, aby zapoznać się dokładnie z umową lub statutem spółki, który zawierać będzie m.in. zasady dotyczące rozporządzania udziałami/ akcjami spółki, podziału zysków, rozwiązania spółki. W szczególności należy sprawdzić, czy umowa nie ogranicza możliwości zbywania udziałów/ akcji przez dotychczasowych udziałowców/ akcjonariuszy, w szczególności, czy do takich rozporządzeń wymagana jest zgoda spółki.

^[1] Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 października 2014 r., sygn. akt I ACa 437/14

Powrót do dokumentu