Uwaga #5: Tworzenie spółki europejskiej - paragraf 4

Spółka europejska może powstać wyłącznie przez:

- transgraniczną fuzję spółek akcyjnych mających siedziby na obszarze UE, jeżeli co najmniej dwie z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich;
- utworzenie grupy kapitałowej spółek europejskich przez spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
- utworzenie spółki zależnej przez co najmniej dwie spółki;
- przekształcenie spółki akcyjnej podlegającej wyłącznie prawu krajowemu;
- utworzenie przez SE innej jednoosobowej spółki w tej formie.

W procedurze założenia spółki europejskiej przez połączenie wyróżnia się kilka etapów postępowania. Należą do nich:

- czynności przygotowawcze; w zakres tych czynności wchodzą:
- sporządzenie planu połączenia,
- sporządzenie sprawozdania uzasadniającego połączenie,
- podjęcie przez organ zarządzający lub administrujący SE negocjacji z przedstawicielami pracowników spółek w sprawie warunków uczestnictwa tych pracowników w SE zakładanej w drodze fuzji,
- sporządzenie statutu przyszłej SE,
- badanie planu połączenia przez biegłych;
- podjęcie uchwały o połączeniu;
- kontrola zgodności z prawem procesu łączeniowego;
- rejestracja połączenia (czyli wpis założonej SE do rejestru);
- ogłoszenie połączenia.

Istnieją dwa sposoby łączenia się spółek :

- połączenie się przez przejęcie;
Jest to operacja, w wyniku której jedna lub więcej spółek zostaje rozwiązanych bez postępowania likwidacyjnego i przenosi do innej wszystkie swoje aktywa i pasywa w zamian za emitowanie dla akcjonariuszy spółki lub spółek przejmowanych akcji w spółce przejmującej oraz dopłatę w gotówce, jeśli dopłata nie będzie przekraczać 10% wartości nominalnej tak wyemitowanych akcji, bądź − w razie braku wartości nominalnej − ich wartości księgowej (art. 3 ust. 1 dyrektywy nr 78/855)

- połączenie się przez zawiązanie nowej spółki;
To operacja, w której kilka spółek zostaje rozwiązanych bez postępowania likwidacyjnego i przenosi na zawiązaną spółkę wszystkie swoje aktywa i pasywa w zamian za akcje wydane jej akcjonariuszom w nowej spółce oraz dopłatę w gotówce, jeżeli nie będzie ona przekraczać 10% wartości nominalnej wydanych akcji, bądź − w razie braku wartości nominalnej − ich wartości księgowej (art. 4 ust. 1 dyrektywy nr 78/855).

Jedną z cech konstytutywnych założenia holdingowej spółki europejskiej jest wniesienie przez akcjonariuszy (lub wspólników) spółek założycielskich akcji (udziałów), które posiadają w tych spółkach jako aportów do tworzonej spółki europejskiej, przy czym wnoszone akcje (udziały) muszą uprawniać do wykonywania ponad 50% głosów w tych spółkach. W doktrynie holding traktowany jest jako swoisty typ powiązań organizacyjnych, gospodarczych i prawnych kreowanych między podmiotem kontrolującym (dominującym) a zależną jednostką gospodarczą. Holding nie ma własnej (odrębnej od jego uczestników) osobowości prawnej, zdolności do zaciągania zobowiązań ani legitymacji procesowej; nie dysponuje stąd własnym majątkiem, który byłby wydzielony i prawnie jemu przyporządkowany.

Przy zakładaniu holdingowej spółki europejskiej oraz zależnej spółki europejskiej, zasada wielkopaństwowości obowiązuje w nieco innej postaci. Będzie ona spełniona także wówczas, gdy podmioty założycielskie nie podlegają prawu różnych państw członkowskich, o ile spełniają choćby jeden z poniższych warunków. Warunkami tymi są: posiadanie (od 2 lat) spółki zależnej podległej prawu innego państwa członkowskiego lub posiadanie (od 2 lat) oddziału usytuowanego w innym takim państwie.

Krąg podmiotów uprawnionych do założenia holdingowej spółki europejskiej jest szerszy niż w przypadku założenia spółki europejskiej w drodze fuzji. Holdingowa spółka europejska może bowiem zostać utworzona zarówno przez krajowe spółki akcyjne jak i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Konieczne jest istnienie co najmniej dwóch uprawnionych spółek założycielskich (np. co najmniej dwóch spółek akcyjnych albo dwóch spółek z o.o. lub po jednej z każdego typu wskazanej struktury organizacyjnej).

Obok spółek akcyjnych oraz spółek z o.o., w założeniu holdingowej spółki europejskiej uczestniczyć może również inna (już istniejąca) spółka europejska

Wyróżnić można kilka etapów postępowania w celu założenia holdingowej spółki europejskiej. Na etapy te składają się następujące czynności:

- sporządzenie i ogłoszenie planu powstania holdingowej;
- zbadanie planu powstania holdingowej spółki europejskiej przez biegłych;
- zatwierdzenie tego planu przez walne zgromadzenia (zgromadzenie wspólników) spółek założycielskich;
- wniesienie akcji (lub udziałów) przez akcjonariuszy (wspólników) spółek założycielskich;
- ogłoszenie faktu założenia holdingowej spółki europejskiej;
- rejestracja holdingowej spółki europejskiej.

Holdingowa spółka europejska powstaje tylko wówczas, gdy:

- w określonym terminie akcjonariusze/ wspólnicy spółek założycielskich wnieśli do spółki europejskiej minimalną stopę procentową akcji/udziałów uprawniających do głosowania w każdej z takich spółek, zgodnie z planem założenia holdingowej;
- wszystkie pozostałe warunki zostały spełnione.

Do takich pozostałych warunków należą w szczególności:

- sporządzenie planu założenia holdingowej spółki europejskiej w sposób zgodny z obowiązującymi w tym zakresie wymaganiami,
- poddanie tego planu zbadaniu przez biegłego, jego zatwierdzenie.

Kontrola czy pozostałe warunki zostały spełnione następuje na etapie rejestrowania spółki europejskiej. W przypadku zakładania holdingowej spółki europejskiej nie obowiązuje dwuetapowa kontrola legalności czynności wymaganych do powstania takiej spółki europejskiej (jak ma to miejsce w razie powstania spółki europejskiej w drodze fuzji). Organy państwa członkowskiego, w którym siedzibę mają spółki założycielskie nie dokonują takiej kontroli.

Spółka europejska może zostać założona także przez i jako zależna od spółki europejskiej. Zależność taka może być rozumiana jako pewna podległość (stowarzyszenie) pod spółkę europejską (matkę) bądź dominację spółki europejskiej nad spółką zależną. Utworzenie spółki zależnej następuje przez subskrypcję jej akcji. Subskrypcja akcji danej spółki oznacza objęcie tych akcji przez określone podmioty (stające się na skutek tego objęcia akcjonariuszami danej spółki).

W rozporządzeniu WE nr 2157/2001 nie ma definicji pojęcia „spółki zależnej”. Z art. 2 ust. 3 rozporządzenia 2157/2001 wynika, iż podmiotami takimi mogą być:

- spółki akcyjne;
- spółki z o.o.;
- wszystkie (pozostałe) w rozumieniu art. 54 akapit 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską.

Skutkiem założenia zależnej spółki europejskiej jest powstanie struktury holdingowej. Podmiotem dominującym nie będzie tu spółka europejska, lecz podmiot ją zakładający, bądź dwie lub więcej takich spółek.

Stan zależności spółki europejskiej w stosunku do pomiotów założycielskich nie jest wymagany przez cały okres funkcjonowania tej spółki. Nie ma prawnych przeszkód w tym, aby zaraz po utworzeniu zależnej spółki europejskiej, spółka ta utraciła status spółki zależnej. Może to nastąpić w szczególności w wyniku zbycia (przez spółkę dominującą wobec spółki europejskiej) pakietu kontrolnego akcji tej spółki. Przy założeniu zależnej spółki europejskiej nie zachodzi skutek w postaci sukcesji uniwersalnej. Nie jest jednak wykluczone, aby do zależnej spółki europejskiej wniesiona została część, a nawet całość przedsiębiorstwa spółki założycielskiej poprzez wkład. Z ekonomicznego punktu widzenia utworzenie zależnej spółki europejskiej może być określane jako forma stopniowej integracji między spółkami założycielskimi.

Spółka europejska może zostać również utworzona poprzez przekształcenie spółki akcyjnej w spółkę europejskiej – jeżeli od co najmniej dwóch lat posiada spółkę zależną, podległą prawu innego Państwa Członkowskiego.