Komentarz #7: Komentarz i Orzeczenie 3 - punkt 7. Cechy i warunki płatności

Regulamin sprzedaży

Cena w procedurze sprzedaży stanowi istotny element z punktu widzenia oceny czy zasada ekwiwalentności świadczeń (wzajemnych) stron została zachowana. Odpowiednikiem świadczenia sprzedawcy jest umówiona cena, a więc ustalona przez strony i wyrażona w pieniądzu wartość rzeczy lub prawa będących przedmiotem umowy. Obowiązkiem kupującego jest zapłacenie ceny, tj. ustalonej sumy pieniężnej określonej w stosunkach krajowych, zgodnie z art. 358 § 1 k.c., jeżeli przedmiotem zobowiązania jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia w walucie obcej. Zgodnie z art. 358 § 2 k.c. wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna stanowi inaczej. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia w walucie polskiej według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia, w którym zapłata jest dokonana.

Wyrok SN z 5 lutego 2002 r., II CKN 726/00, LEX nr 53153 : „Cena jest ekwiwalentem rzeczy lub prawa, nabytych w drodze umowy sprzedaży. Jeżeli w umowie sprzedaży następuje brak określenia ceny, to czynność prawna jest nieważna.”

Podstawowe przepisy odnoszące się do ceny zawiera kodeks cywilny oraz ustawa z dnia 9 maja 2014 r. o informowaniu o cenach towarów i usług (Dz.U.2019.178 t.j.). W Polsce obowiązuje generalna zasada swobodnego uzgadniania cen przez strony umowy.

Do określania ceny(cen) w procedurze sprzedaży służy cennik, który z reguły stanowi listę zawierającą ceny towarów (produktów), usług wchodzących w zakres usług przedsiębiorcy lub stanowi element oferty (niejednokrotnie z uwagi na rodzaj dobra podlegającego obrotowi, zawiera również parametry np. techniczne). Cennik może zawierać również:

okazjonalne ceny promocyjne,
listę cen za usługi dodatkowe,
upusty tj. obniżki ceny, z określonych tytułów,
bonifikaty tj. zniżki, ustępstwa od ustalonej ceny w przy spełnieniu określonych przesłanek,
rabaty tj. upusty od sumy należnej za towar, przyznawane np. przy kupnie dużej ilości towaru, zapłacie gotówką lub stałym klientom.

W obrocie co do zasady wyróżnia się ceny:

producenta
hurtowe - pośrednia, np. bez marży detalicznej, czyli sklepu,
detaliczne - wliczone są wszystkie elementy kosztów produkcji, marketingu i dystrybucji,
urzędowe - inaczej regulowane - ustalane przez organy Państwa.
sztywne (art. 537 k.c.), nie można ani zwiększać, ani obniżać,
minimalne (art. 539 k.c.), można stosować cenę wyższą,
maksymalne (art. 538 k.c.), można stosować cenę niższą,
wynikowe (art. 540 k.c.), ustalony jest sposób obliczenia, przeważnie koszty (materiały) plus robocizna i zysk.

Termin zapłaty ceny oraz sposób zapłaty strony ustalają w umowie, a o ile tego nie uczynią, to jest on ustalany stosownie do treści art. 455 k.c. Zapłata ceny może zostać dokonana w formie gotówkowej bądź bezgotówkowej. Zapłata gotówkowa to zapłata znakami pieniężnymi lub czekiem gotówkowym. Zapłata bezgotówkowa jest formą stosowaną obecnie powszechnie w obrocie gospodarczym.

Zgodnie z art. 19 prawa przedsiębiorców, dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy, w każdym przypadku gdy:

1) stroną transakcji, z której wynika płatność, jest inny przedsiębiorca oraz

2) jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 15 000 zł lub równowartość tej kwoty, przy czym transakcje w walutach obcych przelicza się na złote według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień dokonania transakcji.

W stosunkach między przedsiębiorcami kwestię terminów zapłaty reguluje ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Zgodnie z art. 5 ustawy, jeżeli strony transakcji handlowej, z wyłączeniem podmiotu publicznego będącego podmiotem leczniczym, przewidziały w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel, który nie jest dużym przedsiębiorcą, może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, do dnia zapłaty, ale nie dłużej niż do dnia wymagalności świadczenia pieniężnego.

Stosownie do uregulowań zawartych w art. 6 ust. 1 powołanej ustawy, jeżeli strony transakcji handlowej nie przewidziały w umowie terminu zapłaty, wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia przez niego świadczenia, do dnia zapłaty. W przypadku, o którym mowa w art. 9 ust. 1, upływ 30 dni liczony jest od dnia zakończenia badania.

Zgodnie z art. 7:

1. W transakcjach handlowych - z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny - wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:

wierzyciel spełnił swoje świadczenie;
wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie.

2. Termin zapłaty określony w umowie nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, chyba że strony w umowie wyraźnie ustalą inaczej i pod warunkiem że ustalenie to nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela.

3. Jeżeli ustalony w umowie termin zapłaty jest dłuższy niż 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi, a nie jest spełniony warunek, o którym mowa w ust. 2, wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie, po upływie 60 dni przysługują odsetki, o których mowa w ust. 1.

4. W przypadku gdy nie jest możliwe ustalenie daty otrzymania faktury lub rachunku potwierdzającego dostawę towaru lub wykonanie usługi albo gdy faktura lub rachunek zostały doręczone przed dostawą towaru lub wykonaniem usługi, termin zapłaty, o którym mowa w ust. 2, jest liczony od dnia otrzymania przez dłużnika towaru lub usługi.

Zwraca uwagę, że w myśl art. 13 postanowienia umowy wyłączające lub ograniczające uprawnienia wierzyciela lub obowiązki dłużnika, o których mowa w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 i 3, art. 8 ust. 1 i 4, art. 10, art. 11 i art. 12, są nieważne, a zamiast nich stosuje się przepisy ustawy.

Należy pamiętać, iż zgodnie z art. 454 Kc;

§ 1. Jeżeli miejsce spełnienia świadczenia nie jest oznaczone ani nie wynika z właściwości zobowiązania, świadczenie powinno być spełnione w miejscu, gdzie w chwili powstania zobowiązania dłużnik miał zamieszkanie lub siedzibę. Jednakże świadczenie pieniężne powinno być spełnione w miejscu zamieszkania lub w siedzibie wierzyciela w chwili spełnienia świadczenia; jeżeli wierzyciel zmienił miejsce zamieszkania lub siedzibę po powstaniu zobowiązania, ponosi spowodowaną przez tę zmianę nadwyżkę kosztów przesłania.

§ 2. Jeżeli zobowiązanie ma związek z przedsiębiorstwem dłużnika lub wierzyciela, o miejscu spełnienia świadczenia rozstrzyga siedziba przedsiębiorstwa.

Jednocześnie zgodnie z art. 454[1] Kc, jeżeli przedsiębiorca jest obowiązany przesłać rzecz konsumentowi do oznaczonego miejsca, miejsce to uważa się za miejsce spełnienia świadczenia. Zastrzeżenie przeciwne jest nieważne.

Powrót do dokumentu