Komentarz #4: Komentarz i Orzeczenie 1

Regulamin sprzedaży

Ustalony przez jedną ze stron wzorzec umowy, w szczególności ogólne warunki umów, wzór umowy, regulamin, wiąże drugą stronę, jeżeli został jej doręczony przed zawarciem umowy (art. 384 § 1 k.c.). W razie gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte, wiąże on także wtedy, gdy druga strona mogła się z łatwością dowiedzieć o jego treści. Nie dotyczy to jednak umów zawieranych z udziałem konsumentów, z wyjątkiem umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego (art. 384 § 2 k.c.).

Warunkiem ustawowym, jaki musi być spełniony przez stronę, która przy zawieraniu danego rodzaju umów posługuje się wzorcem, jest doręczenie tego wzorca drugiej stronie. Należy podkreślić, że chodzi o cały wzorzec, a nie na przykład wyciąg z jego postanowień. Reguła ta obowiązuje w obrocie powszechnym, niezależnie od tego, kim są strony danej umowy. Jedynie prawnie skutecznym – z wyłączeniem wyjątków określonych w art. 384 § 2 k.c. – doręczeniem wzorca jest rzeczywiste wręczenie adherentowi tekstu wzorca (dokumentu zawierającego pełny tekst wzorca, nośnika treści wzorca). Nie może tej czynności zastąpić ustna informacja o treści wzorca ani wręczenie wyciągu z jego treści lub części wzorca. Nadto, jeśli we wzorcu znajduje się odesłanie do innych ogólnych warunków umów, te warunki muszą być również doręczone. Doręczenie wzorca powinno nastąpić „przed zawarciem umowy" (art. 384 § 1 k.c.). Warunku tego nie spełni doręczenie wzorca w czasie podpisywania umowy lub po jej podpisaniu. Nie spełnia też przesłanek z art. 384 § 1 KC samo poinformowanie adherenta o istnieniu wzorca lub też zaproszenie, aby zapoznał się on z nim w określonym miejscu, np. siedzibie proponenta – czyli podmiotu proponującego wzorzec.

Zwraca tu uwagę, że w przypadku nieprawidłowego doręczenia wzorca nie będzie mógł znaleźć zastosowania art. 58 § 3 in fine k.c., gdyż wzorzec umowy nie wchodzi w skład treści umowy, lecz jedynie kształtuje treść stosunku prawnego powstałego wskutek zawarcia umowy z jego użyciem – stąd nie może być utożsamiany z samą czynnością prawną

Artykuł 384 § 2 k.c. wprowadza uproszczony mechanizm inkorporacji wzorców, czyli wyjątki od ogólnych zasad uzależniających związanie strony wzorcem. Wyjątki te dotyczą dwóch sytuacji:

gdy posługiwanie się wzorcem jest w stosunkach danego rodzaju zwyczajowo przyjęte (np. umowa przewozu kolejowego czy pocztowego, umowa ubezpieczenia),
gdy dotyczy to zawieranych powszechnie umów z udziałem konsumenta w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego.

W praktyce stosowany jest sposób polegający na wywieszeniu wzorca w ogólnie dostępnym pomieszczeniu przedsiębiorcy.

Zaistnienie pojęcia „umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego" wymaga jednoczesnego spełnienia trzech warunków:

powszechności występowania danego rodzaju umowy,
sprawa, w której zawarta jest umowa musi mieć charakter „drobny", co mierzy się przede wszystkim finansowo,
charakter sprawy wyznaczony jest przez rodzaj potrzeb, które są zaspokajane przez świadczenie umowne („bieżące") i przez częstotliwość występowania tych potrzeb („życie codzienne").

Powrót do dokumentu