Uwaga #1: Charakterystyka regulaminu ekoprzedsiębiorstwa, tworzenie, programy wsparcia - wstęp

Środowisko przyrodnicze warunkuje istnienie człowieka, żyjemy dzięki możliwości gospodarowania jego zasobami. Niestety błędy jakie popełniliśmy w korzystaniu z tych zasobów postawiły nas teraz przed koniecznością podjęcia wzmożonych działań celem złagodzenia skutków daleko posuniętej degradacji środowiska, jednocześnie zapobiegając dalszemu pogarszaniu się jego stanu. Dlatego też przygotowanie regulaminu ekoprzedsiębiorstwa nie jest jedynie przejawem istnienia tzw. „mody na ekologię”, ale ma na celu uświadomienie, że każdy zarówno we własnym domu, jak i w przedsiębiorstwie, bez ponoszenia znacznych kosztów może pozytywnie oddziaływać na środowisko, a przede wszystkim, że każde działanie ma znaczenie. Niniejsza regulacja nie sprzeciwia się, ale też nie czyni zadość przepisom ustanawiającym obowiązki w zakresie ochrony środowiska, natomiast z pewnością wtóruje i wspomaga ich wykonywanie. Dbanie o środowisko to nie tylko przejaw świadomości, odpowiedzialności i dobrej woli, ale również obowiązek prawny. Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska i jego ochrona są regulowane szeregiem aktów prawnych na szczeblu unijnym i krajowym. Dostosowanie się do wymagań prawnych nie tylko pozwala uniknąć sankcji związanych z ich nieprzestrzeganiem, przyczynić się do poprawy stanu środowiska stanowiącego dobro wspólne nas wszystkich, ale również często wiąże się z uzyskaniem przez przedsiębiorcę pewnych korzyści, w tym pomaga w budowaniu własnej konkurencyjności. Niestety, to właśnie najliczniejszej grupie przedsiębiorców w Polsce, a więc mikro- i małym przedsiębiorcom, o wiele trudniej jest dostosować się i wdrożyć „ekoprzepisy” w funkcjonowanie własnego przedsiębiorstwa. Wynika to z jednej strony z braku świadomości o zobowiązaniach jakie spoczywają na mikro- i małych przedsiębiorcach, a z drugiej strony na tym, iż wprowadzenie niektórych rozwiązań proekologicznych, szczególnie na początku ich wdrażania, może wiązać się z poniesieniem pewnych wydatków (np.: ocieplenie warsztatu, wymiana żarówek, przejście na inny system ogrzewania). W związku z tym, warto zapoznać się z różnymi formami wsparcia, z których mogą korzystać przedsiębiorcy (zob. Programy pomocowe).

1. Ochrona środowiska, a prawo

Ochrona środowiska z perspektywy prawa polega na spełnieniu wymogów ustanowionych w wielu aktach prawnych. Przedsiębiorcy jako tzw. podmioty korzystające ze środowiska (art. 3 pkt 20 Ustawy z 27.04.2001 r. - Prawo ochrony środowiska) muszą więc spełniać szereg obowiązków, takich jak: uzyskiwanie odpowiednich pozwoleń1, ustalanie i uiszczanie opłat za korzystanie ze środowiska, przedstawianie wykazów, na podstawie których opłaty naliczono do odpowiednich organów, raportowanie i prowadzenie ewidencji informującej o poziomie eksploatacji środowiska2. Oczywiście wymogi te są zróżnicowane w zależności od rodzaju prowadzonej działalności. Przykładowo: przedsiębiorca, który wprowadza na rynek produkty w opakowaniach z tworzyw sztucznych, szklanych, drewnianych, nie tylko musi stosować się do regulacji dotyczących wszystkich korzystających ze środowiska (np. w zakresie odpadów), ale również spełnić szczególne wymogi związane z rodzajem opakowań wprowadzanych produktów. Powinien więc zgłosić fakt wprowadzania na rynek produktów w określonym opakowaniu do odpowiedniego urzędu, zadbać o recycling i odzysk opakowań, powadzić ewidencję wprowadzanych na rynek opakowań oraz uiścić odpowiednią opłatę produktową. Dlatego też należy dokładnie zbadać otoczenie regulacji prawnych dla danego rodzaju działalności. W tym zakresie powstają już specjalistyczne firmy trudniące się kompleksową „obsługą ekologiczną”. Ustalają zarówno warunki prawne w zakresie ochrony środowiska dla konkretnego przedsiębiorstwa oraz organizują właściwe realizowanie tych obowiązków. Dzięki współfinansowaniu przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego pojawiły się bezpłatne usługi audytu środowiskowego. Przedsiębiorca po zakończeniu takiego audytu otrzymuje raport zawierający analizy dotyczące wymagań prawnych i aktualnego stanu ich wypełniania w firmie oraz rekomendacje. Jeżeli jednak postanowisz na własną rękę zbadać warunki prawne dla własnej działalności, możesz skorzystać z pomocy w sieci np. http://www.wymagania-prawne.pl/ , gdzie znajdziesz wymagania stawiane przez „ekoprawo”. Nie są to jednak oficjalne publikatory, staraj się więc weryfikować czy podawane tam regulacje są zgodne z aktualnym stanem prawnym.

Niektóre akty w zakresie ochrony środowiska to :

- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.- Prawo ochrony środowiska ( p.o.ś.);
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody;
- Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach;
- Ustawa z dnia11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o - opłacie produktowej;
- Ustawa z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne;
- Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym;
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. r. w sprawie katalogu odpadów;
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2014 r. w sprawie szczegółowych stawek opłat produktowych dla poszczególnych produktów;

2. Ochrona środowiska, a finanse przedsiębiorstwa.

Często można spotkać się z poglądem, że bycie ekologicznym dużo kosztuje, szczególnie mikro i małych przedsiębiorców. Rzeczywiście, wprowadzenie niektórych rozwiązań proekologicznych może wiązać się ze sporym kosztem (np. zakup ekologicznego, niskoemisyjnego samochodu osobowego). Z tego względu często „mały biznes” będzie poprzestawał jedynie na wprowadzaniu obowiązkowego minimalnego standardu ekologicznego. Pomimo, iż w Polsce nie rozwinął się jeszcze powszechnie dostępny system wsparcia proekologicznych działań, to jednak funkcjonują programy wsparcia, źródła finansowania, z których przedsiębiorcy mogą skorzystać. Na przykład:

- Program LIFE+.

W ramach tego programu finansowane są projekty związane z naturą i bioróżnorodnością, powietrzem, energią, klimatem, zarządzaniem środowiskowym, przemysłem i produkcją, środowiskiem miejskim i jakością życia, rolnictwem i wykorzystaniem gruntów, odpadami, wodą oraz polityką środowiskową i administracją.

- Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji (CIP)

Program wspiera przedsiębiorczość i innowacyjność w MŚP, stosowanie przez nie technologii informacyjno-komunikacyjnych oraz zrównoważone wykorzystywanie energii.

- Inicjatywy NFOŚiGW

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest wspólnie z wojewódzkimi funduszami filarem polskiego systemu finansowania ochrony środowiska. Najważniejszym zadaniem Narodowego Funduszu w ostatnich latach jest efektywne i sprawne wykorzystanie środków z Unii Europejskiej przeznaczonych na rozbudowę i modernizację infrastruktury ochrony środowiska w naszym kraju.

Ponadto, właściwie podejmowane działania proekologicznie zapewniają możliwość uniknięcia sankcji finansowych, odpowiedzialności za skażenie środowiska, wzrost wydajności i efektywności produkcji oraz sprzedaży, możliwość korzystania ze wsparcia i ulg.

Reasumując, tworzenie przedsiębiorstwa przyjaznego środowisku należy traktować jako inwestycję, przynoszącą długoterminowe korzyści tak, dla samego przedsiębiorstwa, środowiska, jak i społeczeństwa.

3. Ochrona środowiska a rynek.

Ochrona środowiska ma również znaczenie rynkowe, stała się bowiem istotnym czynnikiem konkurencji. Przedsiębiorstwa funkcjonujące na wspólnym europejskim rynku są zobowiązane spełniać wymagania ustalonego minimum standardu ekologicznego, ale obecnie można zaobserwować swoiste prześciganie się przedsiębiorstw w byciu bardziej „eko”. Dbanie o środowisko sprzyja wizerunkowi firmy, wyrównuje warunki konkurencji oraz umożliwia uzyskanie certyfikatów jakości. Dążenie do osiągnięcia chociaż minimalnego standardu ekologicznego tworzy nowy wizerunek Twojego przedsiębiorstwa jako proekologicznego, może przyciągnąć klientów na dynamicznym rynku produktów przyjaznych dla środowiska, a także sprzyja badaniom naukowym i innowacjom.