Porada powstała w ramach działalności non-profit Fundacji Akademia Liderów. mikroPorady.pl są projektem Fundacji, który pomaga polskim mikroprzedsiębiorcom na każdym etapie prowadzenia działalności.
W związku z dostosowywaniem Kodeksu pracy do zmian wynikających z dyrektyw unijnych wprowadzona została całkowicie nowa instytucja urlopu opiekuńczego. Jest to zupełnie odrębny rodzaj zwolnienia od pracy, niezależny od sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub członkiem rodziny bądź dzieckiem zdrowym do 14. roku życia.
Przepisy dotyczące urlopu opiekuńczego
Wprowadzenie do Kodeksu pracy instytucji urlopu opiekuńczego stanowi implementację do krajowego porządku prawnego uregulowań unijnych zawartych w dyrektywie 2019/1158.
W ustawie z dnia 9 marca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw wprowadzono w rozdziale siódmym dodatkowy podrozdział 1a zatytułowany „Urlop opiekuńczy”. W artykule 173(1) § 1 ustawodawca wskazał, że pracownik może skorzystać z urlopu opiekuńczego przysługującego w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych. Jak można przeczytać w dalszej części tego artykułu, za członka rodziny uważa się syna, córkę, matkę, ojca lub małżonka. Przez osobę zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym należy rozumieć również partnera życiowego.
Natomiast urlop opiekuńczy zdefiniowany w art. 3 ust. 1 lit. c dyrektywy 2019/1158 jest jako urlop dla pracowników, umożliwiający zapewnienie osobistej opieki lub wsparcia krewnemu lub osobie zamieszkującej z pracownikiem w tym samym gospodarstwie domowym, którzy wymagają znacznej opieki lub znacznego wsparcia ze względów medycznych, określonych przez poszczególne państwa członkowskie. Co do zasady wynosi on 5 dni w ciągu roku i w związku z korzystaniem z niego nie jest przewidziane wynagrodzenie ani inne świadczenie. Implementacja może uwzględniać uprawnienia wynikające z prawa krajowego. Krewnymi w rozumieniu dyrektywy są: syn, córka, matka, ojciec, małżonek (małżonka) lub partner (partnerka) w związku partnerskim, w przypadku gdy prawo krajowe uznaje takie związki partnerskie.
Ponieważ polskie prawo nie uznaje związków partnerskich, to przepis art. 173 (1) §1 Kodeksu pracy nie obejmuje partnera (partnerki) pojęciem krewnego, co nie oznacza, że z urlopu opiekuńczego nie można skorzystać z tytułu opieki lub wsparcia tych osób. Jest to bowiem możliwe, ale wyłącznie wówczas, gdy partner (partnerka) zamieszkują z pracownikiem w tym samym gospodarstwie domowym.
Urlop opiekuńczy ma na celu umożliwienie pracownikowi opieki lub wsparcia osób wymienionych w przepisie. Pojęcia opieki i wsparcia są bliskoznaczne. Każda opieka stanowi rodzaj wsparcia, relacja ta nie zachodzi jednak w kierunku odwrotnym i dlatego przepis wymienia potrzebę wsparcia jako osobną przesłankę skorzystania z uprawnienia w nim wskazanego. Ze wsparciem niestanowiącym opieki będziemy mieli do czynienia na przykład w sytuacji, gdy niepełnosprawny ruchowo rodzic, którym stale opiekuje się drugi rodzic pracownika, wymaga pomocy w przemieszczeniu się (transporcie) na badania lekarskie.
Wymiar urlopu opiekuńczego
Wymiar urlopu opiekuńczego to 5 dni roboczych w roku kalendarzowym. Urlop niewykorzystany lub wykorzystany w niepełnym wymiarze nie przechodzi na następny rok kalendarzowy.
Wynagrodzenie w czasie urlopu opiekuńczego
Pracownik korzystający z urlopu opiekuńczego, nie zachowuje w tym czasie prawa do wynagrodzenia (jest to urlop bezpłatny), natomiast okres urlopu opiekuńczego wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Dostosowanie Kodeksu pracy do dyrektyw unijnych daje bowiem pracownikom korzystającym z urlopu opiekuńczego dodatkową ochronę ich zatrudnienia. W okresie urlopu opiekuńczego, a także od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie tego urlopu, pracodawca nie będzie mógł:
prowadzić przygotowań w związku z zamiarem rozwiązania stosunku pracy z tym pracownikiem;
wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tym pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jego winy i reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
Dopuszczalne będzie jednak niezastosowanie się do powyższych zasad, o ile pracodawca udowodni, że przy rozwiązaniu umowy kierował się obiektywnymi powodami.
Wniosek o udzielenie urlopu opiekuńczego
Urlop jest udzielany na wniosek pracownika. Wystarczająca jest przy tym forma dokumentowa. Ustawodawca odstąpił także od nadmiernego formalizmu odnośnie do treści wniosku; wystarczające jest bowiem wskazanie w nim imienia i nazwiska osoby, która wymaga opieki lub wsparcia oraz odpowiednio – stopnia pokrewieństwa z pracownikiem albo adresu zamieszkania, gdy dotyczy to osoby niebędącej członkiem rodziny, wymienionym w przepisie.
Do wniosku nie załącza się żadnej dokumentacji medycznej, pracownik musi w nim jednak wskazać przyczynę konieczności zapewnienia opieki lub wsparcia osobie w nim wymienionej.
Termin złożenia wniosku o udzielenie urlopu opiekuńczego
Wniosek powinien zostać złożony pracodawcy w terminie nie krótszym niż 1 dzień przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu i chociaż przepis nie wskazuje tego wprost, to ze sformułowania „urlopu udziela się na wniosek” oraz biorąc pod uwagę cel komentowanej regulacji, należy przyjąć, że pracodawca bez doniosłych powodów, dotyczących prawdziwości danych wskazanych we wniosku, nie może odmówić udzielenia tego urlopu.
Wymiar urlopu opiekuńczego
Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem pracy, co przy braku regulacji, że 1 dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy oznacza, że bez znaczenia jest, czy dzień, w którym pracownik korzysta z urlopu, jest zgodnie z jego rozkładem czasu pracy dniem, w którym powinien pracować krócej niż 8 godzin czy dłużej niż 8 godzin. Przykładowo zatem, osoba zatrudniona na pół etatu, pracująca codziennie po 4 godziny, może być nieobecna w pracy z powodu korzystania z urlopu opiekuńczego przez 5 dni w roku kalendarzowym, a nie przez dni 10.
Wypowiedzenie w czasie urlopu opiekuńczego
Stosunek pracy pracownika, który korzysta z uprawnienia do urlopu opiekuńczego podlega ochronie przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem na zasadach art. 177 § 1, 1(1) i 4.
Pracownik, któremu przysługuje uprawnienie do korzystania z urlopu opiekuńczego może także skorzystać z jednej z odpowiednich form elastycznej organizacji pracy. Podstawę skorzystania z tych form organizacji pracy stanowi odesłanie do art. 1881 (art. 1733).
Źródła:
1) Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1465).
2) K. Jaśkowski [w:] E. Maniewska, K. Jaśkowski, Kodeks pracy. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2023, art. 173(1), art. 173(2), art. 173(3).
Rodzaje urlopów
Jednym z najbardziej docenianych przez pracowników świadczeń przysługujących im w przypadku zawarcia umowy o prace na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca1974 roku kodeks pracy (dalej jako: „k.p.”) jest świadczenie urlopowe. Urlop został pracownikom zagwarantowany także w art. 62 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku oraz w art. 2 Europejskiej Karty Społecznej sporządzonej w Turynie w dniu 18 października 1961 roku. Prawo do urlopu jest nazywane podstawową zasadą prawa pracy.
Niestety zgodnie z powołanymi powyżej przepisami urlop przysługuje osobom zatrudnionym na podstawie umowy o prace, przepisy nie są wiec stosowane w stosunku do osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych czyli m.in zlecenia, umowy o świadczenie usług czy umowy o dzieło. Oczywiście w przypadku współpracy stron na podstawie umowy cywilnoprawnej strony mogą zawrzeć postanowienia w zakresie urlopów w szczególności urlopu wypoczynkowego, co jest powszechnie stosowaną praktyką.
Kodeks pracy wyróżnia kilka typów urlopów przysługujących pracownikom, w szczególności są to:
Urlop wypoczynkowy (celem urlopu jest wypoczynek pracownika i regeneracja utraconych przez niego sił);
Urlop okolicznościowy (celem urlopu jest załatwienie spraw osobistych pracownika, odpowiadających określonym okolicznościom wskazanym w k.p.);
Urlop na dziecko (macierzyński, tacierzyński, rodzicielski, ojcowski) (cele urlopu jest opieka nad dzieckiem);
Urlop szkoleniowy (celem urlopu jest podnoszenie kwalifikacji zawodowych pracownika);
Urlop opiekuńczy
Urlop na żądanie;
Urlop bezpłatny;
Inne zwolnienia od obowiązku świadczenia pracy niebędące stricte urlopem;
Twoja odpowiedź pozwala nam poprawić jakość naszych materiałów.
Tę poradę udostępniamy całkowicie bezpłatnie.
Jeżeli wesprzesz nas drobną darowizną,
stworzymy więcej jakościowych materiałów.
Warto wiedzieć
Komunikat w związku realizacją obowiązku z art. 13 RODO Informacja nt. Cookies
Drogi Użytkowniku!
zanim zaczniesz korzystać z naszego Serwisu mikroPorady.pl, prosimy zapoznaj się uważnie z naszym Regulaminem, Polityką Prywatności oraz Polityką Cookies, w których szczegółowo opisaliśmy zasady korzystania z naszego Serwisu oraz sposób gromadzenia, wykorzystania i udostępnienia danych osobowych. Korzystając z Serwisu zgadzasz się z Regulaminem, Polityką Prywatności i Polityką Cookies.
Twoja prywatność i bezpieczeństwo to nasz priorytet, dlatego informujemy Cię, że nasz Serwis wykorzystuje pliki cookies, które przetwarzają dane, w tym dane, które mogą być zakwalifikowane jako dane osobowe, w celu zebrania i przetwarzania zagregowanych danych dla celów statystycznych, które pomagają zrozumieć, w jaki sposób Użytkownicy Serwisu korzystają ze stron internetowych, co umożliwia ulepszanie ich struktury i zawartości, doskonalenia jakości i treści naszych Usług, szerzenia misji edukacyjnej (w tym analizowania i profilowania danych grup użytkowników dla celów badawczych i marketingu naszych Usług).
Pamiętaj, możesz w każdej chwili wyrazić sprzeciw na przetwarzanie Twoich danych osobowych. Jeżeli nie wyrażasz zgody na korzystanie przez nasz Serwis z plików cookies, zmień ustawienia przeglądarki internetowej w zakresie plików cookies w swoim urządzeniu końcowym.
Kto jest Administratorem Twoich danych?
Administratorem Twoich danych jesteśmy my, czyli Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr B. Federa, ul. Orzeszkowej 2, 05-827 Grodzisk Mazowiecki. Jesteśmy organizacją pożytku publicznego i prowadzimy nieodpłatną działalność pożytku publicznego.
Inspektor Ochrony Danych
Aby zagwarantować, że Twoje dane zawsze będą przetwarzane w sposób transparentny i zgodny z prawem, wyznaczyliśmy Inspektora Ochrony Danych. Jest to osoba, z którą możesz się kontaktować we wszystkich sprawach dotyczących przetwarzania danych osobowych oraz korzystania z praw związanych z tym przetwarzaniem. Naszym Inspektorem Ochrony Danych jest Janusz Kosakowski. Dane kontaktowe: e-mail: <mailto:inspektor@wiedza3g.pl> inspektor@wiedza3g.pl; adres korespondencyjny: Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa, ul. Orzeszkowej 2, 05-827 Grodzisk Mazowiecki
Odbiorcy Twoich danych
Nigdy nie przekazujemy Twoich danych, nie sprzedajemy ich ani nie wymieniamy się nimi w jakichkolwiek celach, także marketingowych z innymi podmiotami. Twoje dane mogą być przekazywane jedynie Zaufanym Partnerom. W większości dane dotyczące ruchu naszych użytkowników gromadzone są przez naszych Zaufanych Partnerów. Prawo daje nam także możliwość przekazania danych podmiotom, które będą je przetwarzać na nasze zlecenie. Mogą to być na przykład podwykonawcy naszych usług, np. firmy IT oraz oczywiście organy typu sądy czy policja, które mogą żądać danych na podstawie obowiązującego prawa.
W związku z korzystaniem przez nas z narzędzia Google Analitycs Twoje dane zgromadzone w plikach cookies mogą być przekazywane Google Inc. z siedzibą w USA, tj. poza Europejski Obszar Gospodarczy. Przykazywanie odbywać się będzie na podstawie regulacji zabezpieczających ochronę danych osobowych, zatwierdzonych przez Komisję Europejską.
Podstawy prawne przetwarzania Twoich danych
W każdym przypadku przetwarzanie Twoich danych musi być oparte na podstawie prawnej na bazie obowiązujących przepisów. Jedną z nich może być konieczność przetwarzania danych do wykonania lub zawarcia umowy, której jesteś stroną. Taką umowę stanowo Regulamin Serwisu mikroPorady.pl. W przypadku pozostałych celów, takich jak analityka ruchu, zapobieganie nadużyciom, szerzenie misji edukacyjnej (w tym analizowanie i profilowanie danych grup użytkowników dla celów badawczych i marketingu naszych Usług), podstawą prawną jest nasz uzasadniony interes jako Administratora danych. Nasz prawnie uzasadniony interes polega na ułatwieniu korzystania z usług świadczonych drogą elektroniczną oraz na poprawie ich funkcjonalności, w tym na konieczności dostosowania zawartości Serwisu do potrzeb i preferencji Usługobiorców (Użytkowników) oraz optymalizacji korzystania ze stron internetowych, a także na konieczności tworzenia statystyk i badań, które stanowią podstawę do analizy, w jaki sposób Ty i inny Usługobiorcy korzystacie z Serwisu i na tej podstawie m.in. przygotowywać takie treści, które cieszą się największym zainteresowaniem lub na które jest największe zapotrzebowanie.
Okres przez jaki dane będą przetwarzane
Po zakończeniu korzystania przez Ciebie z naszych Usług, nie będziemy przetwarzać Twoich danych osobowych, za wyjątkiem tych danych, które są dopuszczone do przetwarzania na podstawie przepisów prawa lub umowy lub niezbędne do wyjaśnienia okoliczności niedozwolonego korzystania z Usług. Dane osobowe niezbędne do wykonania Umowy będziemy przetwarzać do czasu wygaśnięcia tej umowy, z tym zastrzeżeniem, że czasami, dane te mogą być przetwarzane również po wygaśnięciu tej umowy, jednak tylko wyłącznie jeżeli jest to dozwolone lub wymagane w świetle obowiązującego prawa np. przetwarzanie w celach statystycznych, rozliczeniowych lub w celu dochodzenia roszczeń.
Dane przetwarzane z uwagi na nasz uzasadniony interes będziemy przetwarzać do czasu ewentualnego zgłoszenia przez Ciebie skutecznego sprzeciwu.
Również skorzystanie przez Ciebie z prawa do bycia zapomnianym będzie skutkowało usunięciem Twoich danych na Twoje wyraźne żądanie.
Jakie masz prawa w stosunku do swoich danych?
Masz m.in. prawo żądania dostępu do danych, sprostowania danych, do usunięcia danych (prawo do bycia zapomnianym), do ograniczenia przetwarzania danych, do przenoszenia danych. Możesz także zgłosić sprzeciw do przetwarzania danych oraz wycofać udzieloną zgodę do przetwarzania danych. Masz także prawo do wniesienia skargi do organu nadzorczego (Prezesa UODO), jeżeli uważasz, że przetwarzamy Twoje dane osobowe w niewłaściwy sposób. Jak skorzystać ze swoich praw opisujemy w Polityce prywatności.
Chcesz dowiedzieć się więcej o zasadach przetwarzania i ochrony danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu mikroPorady?
Nasza strona używa plików Cookies. Korzystając z niej akceptujesz naszą Politykę Cookies i wyrażasz zgodę na używanie plików Cookies według aktualnych ustawień swojej przeglądarki. Poznaj szczegóły i możliwości ustawień w plików Cookies.
Załóż konto, by w pełni korzystać z bezpłatnego wsparcia w prowadzeniu firmy
Rejestracja zajmie Ci 1 minutę.
Dostajesz bezpłatny dostęp do niezbędnej wiedzy i informacji.
pobieraj za darmo wzory dokumentów z komentarzem prawnym,
Wiemy jednak, że jako mikroprzedsiębiorca masz niewiele czasu na zgłębianie całości dokumentów, więc przygotowaliśmy skrót najważniejszych zapisów:
Gromadzimy tylko te dane osobowe, które są niezbędne do świadczenia usługi mikroPorady.pl, takie jak np. Twój adres e-mail.
Aby rozwijać aplikację i zapewniać lepszą jakość bezpłatnych usług, gromadzimy anonimowe dane zbiorcze w zakresie sposobu korzystania z mikroPorady.pl.
Dobroczynny serwis mikroPorady.pl należy wyłącznie do nas. Ale wszystko, co zamieścisz na swoim koncie, pozostaje Twoją 100% własnością. Bez Twojej zgody nigdy nie udostępnimy tych materiałów podmiotom trzecim.
Nasz serwis jest również w 100% zgodny z RODO. W każdej chwili możesz uzyskać dostęp do swoich danych, sprawdzić gdzie i w jaki sposób są one przechowywane. Oczywiście w dowolnym momencie możesz je również usunąć.
Wiemy jednak, że jako mikroprzedsiębiorca masz niewiele czasu na zgłębianie całości dokumentów, więc przygotowaliśmy skrót najważniejszych zapisów:
Gromadzimy tylko te dane osobowe, które są niezbędne do świadczenia usługi mikroPorady.pl, takie jak np. Twój adres e-mail.
Aby rozwijać aplikację i zapewniać lepszą jakość bezpłatnych usług, gromadzimy anonimowe dane zbiorcze w zakresie sposobu korzystania z mikroPorady.pl.
Dobroczynny serwis mikroPorady.pl należy wyłącznie do nas. Ale wszystko, co zamieścisz na swoim koncie, pozostaje Twoją 100% własnością. Bez Twojej zgody nigdy nie udostępnimy tych materiałów podmiotom trzecim.
Nasz serwis jest również w 100% zgodny z RODO. W każdej chwili możesz uzyskać dostęp do swoich danych, sprawdzić gdzie i w jaki sposób są one przechowywane. Oczywiście w dowolnym momencie możesz je również usunąć.
Na podany adres e-mail wysłany został link aktywujący konto.
Przypomnienie hasła
Na podany adres e-mail wysłany został link do zmiany hasła.
Gdy potrzebujesz
porady, u nas zawsze
ją otrzymujesz*
*Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju? A czy wiesz, że tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok z powodu braku dostatecznej wiedzy, znajomości przypisów i kompetencji?
A czy wiesz, że...
Ty też możesz coś dla nas
zrobić, abyśmy mogli dalej działać
i skutecznie Cię wspierać?
KRS 0000318482
Skopiuj KRS
Wpisz nasz KRS w Deklaracji Podatkowej Twój e-PIT!
Przechodzisz właśnie do usługi Twój e-PIT Ministerstwa Finansów
Aby skutecznie przekazać 1,5% na Projekty Fundacji
mikroPorady.pl i jestemSzefem.pl
wystarczy wpisać:
KRS 0000318482
Skopiuj KRS
lub wyszukać na liście:
Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości
Fundacja dr Bogusława Federa