Odwołanie testamentu sporządzonego u notariusza

Użytkowniczka zwróciła się do nas z prośbą o udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy można zmienić testament sporządzony u notariusza. Wskazała, że jej spadkodawca nie posiada treści starego testamentu ani nie pamięta, u jakiego notariusza był sporządzony. Czy w takiej sytuacji można sporządzić nowy testament?

Odwołanie testamentu

Jak wynika z art. 946 Ustawy Kodeks Cywilny (dalej: „k.c.”)

Odwołanie testamentu może nastąpić bądź w ten sposób, że spadkodawca sporządzi nowy testament, bądź też w ten sposób, że w zamiarze odwołania testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność, bądź wreszcie w ten sposób, że dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Jak wynika z powyższego przepisu, spadkodawca mający zdolność testowania może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia. W świetle art. 946 k.c. odwołanie testamentu w całości lub części może nastąpić: przez sporządzenie nowego testamentu, przez zniszczenie testamentu lub pozbawienie go cech, od których zależy jego ważność, w zamiarze jego odwołania bądź przez dokonanie w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.

Sporządzenie nowego testamentu

Odwołanie testamentu w drodze sporządzenia nowego może nastąpić w sposób wyraźny lub dorozumiany. Odwołanie wyraźne następuje poprzez wyrażenie w nowym testamencie wprost woli odwołania testamentu wcześniejszego lub poszczególnych jego postanowień. Spadkodawca w tym celu nie musi użyć konkretnych, sformalizowanych zwrotów, takich jak: „odwołuję”, „anuluję”, „unieważniam”. Wystarczy, aby z treści użytych sformułowań wynikała taka wola. Odwołanie dorozumiane następuje w drodze sporządzenia nowego testamentu, którego treść pozostaje w sprzeczności z treścią testamentu wcześniejszego, jednakże nie zawiera postanowień, które wprost dokonywałyby odwołania testamentu wcześniejszego. W przypadku odwołania dorozumianego uchyleniu ulegają jedynie te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu

Forma sporządzenia nowego testamentu

Testament odwołujący może zostać sporządzony w dowolnej formie, w tym w formie szczególnej. Oznacza to, że forma nowego testamentu nie musi odpowiadać formie testamentu odwoływanego (np. testament notarialny można odwołać testamentem własnoręcznym). Odwołanie jest skuteczne jedynie wtedy, gdy nowy testament został ważnie sporządzony.

Odwołanie testamentu może także nastąpić w ten sposób, że w zamiarze odwołania spadkodawca testament zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność. Ta metoda odwołania testamentu dotyczy jedynie tych jego form, w których wola spadkodawcy zostaje wyrażona w postaci dokumentu, a więc testamentu holograficznego i alograficznego (w tym przypadku przedmiotem działań spadkodawcy powinien być protokół zawierający oświadczenie ostatniej woli). W literaturze przyjmuje się, iż testator może odwołać testament notarialny, jeżeli zniszczy wypis aktu notarialnego zawierającego ten testament lub pozbawi ten wypis cech, od których zależy jego ważność, można jednak spotkać stanowisko przeciwne. Przedmiotowy sposób odwołania nie znajdzie natomiast zastosowania w przypadku testamentów szczególnych.

Zniszczenie testamentu może nastąpić w szczególności przez jego podarcie, spalenie lub pocięcie. W celu pozbawienia testamentu cech, od których zależy jego ważność, spadkodawca może np. zamazać albo oderwać podpis. Czynności te mogą być podjęte przez spadkodawcę osobiście lub przez osobę działającą z jego polecenia. Działania takie muszą jednak zawsze jednoznacznie wskazywać na wolę odwołania testamentu. Brak takiej woli (np. zniszczenie testamentu przez pomyłkę lub przez przypadek) lub działanie wbrew wyraźnej woli testatora nie skutkuje odwołaniem testamentu. Jego treść może zostać następnie ustalona w postępowaniu sądowym przy użyciu wszelkich środków dowodowych .

Zmiany postanowień w starym testamencie

Odwołanie testamentu może także nastąpić w ten sposób, że spadkodawca dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień. Może to nastąpić w szczególności przez przekreślenie całego testamentu własnoręcznego lub poszczególnych jego postanowień albo też przez uczynienie wzmianki odpowiedniej treści (np. „odwołuję”, „uchylam”). W celu uniknięcia wątpliwości co do tego, od kogo pochodzą wprowadzone w testamencie zmiany, a w rezultacie w celu usunięcia wątpliwości w przedmiocie ważności rozrządzeń należy postulować, aby testator opatrzył każdą modyfikację swoim podpisem i datą.

Testament traci moc prawną jedynie w takim zakresie, w jakim został odwołany. W rezultacie w razie odwołania tylko niektórych jego postanowień pozostałe zachowują skuteczność.

Odpowiadając zatem na pytanie Użytkowniczki wskazujemy, że nie ma przeszkód aby sporządzić nowy testament, jeżeli zmianie uległa wola spadkodawcy. Nie stanowi przeszkody fakt, że spadkodawca nie posiada treści starego testamentu. Istotne jest, aby spadkodawca miał zdolność do „testowania”, tj. sporządzenia testamentu.

Jeżeli chcesz dowiedzieć się więcej na temat testamentu, jego sporządzenia oraz poznać rodzaje testamentów, koniecznie zaglądnij do naszego serwisu w którym został udostępniony obszerny materiał na ten temat: Rodzaje testamentów.

Pamiętaj!
Wpisz nasz KRS 0000318482 w Deklaracji Podatkowej PIT.

Wyszukaj:
Akademia Liderów Innowacji i Przedsiębiorczości Fundacja dr Bogusława Federa
w https://www.podatki.gov.pl/pit/twoj-e-pit/

Dziękujemy

Stan prawny: 25 kwietnia 2024 r.

Podstawa prawna:
1) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 z późn. zm.).

Obciążenia publiczno-prawne, świadczenia podatku, składki – zestawienie

Przedsiębiorco, prezentujemy zestawienie obciążeń publiczno-prawnych zawierające podstawowe i najważniejsze informacje, dotyczące podatków oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Z przedstawionego zestawienia dowiesz się, jakie podatki, czy składki na ubezpieczenie społeczne powinieneś opłacić za siebie lub pracowników, kiedy powstaje obowiązek podatkowy oraz jakie formularze należy wypełnić.

Zestawienie powinno służyć zarówno przedsiębiorcom prowadzącym osobiście działalność gospodarczą, jak i menadżerom spółek kapitałowych, czy też osobowych, a także szefom działów inwestycji lub HR, szefom finansowym do planowania oraz realizacji polityki zatrudnienia i zarządzania „kadrami" w sposób efektywny, tzn. racjonalny finansowo i gospodarczo przy uwzględnieniu interesów pracowników.

Pobierz poradnik