Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  S

Świadczenia ekwiwalentne

Świadczenia ekwiwalentne są elementem (przedmiotem) umów wzajemnych, dwustronnie zobowiązujących (obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem, co do wartości rynkowej świadczenia drugiej). W umowie o świadczenie ekwiwalentne, każda ze stron jest jednocześnie dłużnikiem i wierzycielem drugiej strony, a otrzymywane świadczenie jest odpowiednikiem świadczenia zwrotnie świadczonego. Równoważność obu świadczeń wskazuje na typ świadczenia - ekwiwalentne. Świadczeniem ekwiwalentnym jest np. każde ze świadczeń z umowy kupna-sprzedaży: wartości towaru odpowiada cena, jako świadczenie pieniężne ekwiwalentne do spełnionego świadczenia wzajemnego, to jest przeniesienie własności produktu (towaru). Ekwiwalentność świadczeń ma znaczenie z uwagi na wymogi prawa finansowego, w tym podatkowego i rachunkowości (bilansowe). Brak ekwiwalentności może oznaczać opodatkowanie ,,nieodpłatnej’’ (nieekwiwalentnej) części świadczenia lub sankcyjne podatki oraz kary (np. w przypadku podatku VAT).

Zgodnie z art. 487 §2 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny: „umowa jest wzajemna, gdy obie strony zobowiązują się w taki sposób, że świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej”. Istnieje bogate piśmiennictwo dotyczące ekwiwalentności przy umowach wzajemnych, jak również problematyka ta jest przedmiotem licznych wyroków sądowych. Przykładowo w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 16 maja 2014 r. sygn. I ACa 1254/12 zawarto pogląd, w myśl którego rażące zachwianie ekwiwalentności świadczeń przy umowach wzajemnych należy poczytywać za sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Na podstawie art. 5 Kodeksy cywilnego działanie albo zaniechanie polegające na czynieniu ze swojego prawa użytku sprzecznego z jego społeczno-gospodarczym przeznaczeniem lub zasadami współżycia społecznego, nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Pogląd powyższy należy uzupełnić o stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 14 listopada 2013 r. sygn. II CSK 106/13, zgodnie z którym za sprzeczną z zasadami współżycia społecznego nie można uznać umowy, która realizuje zgodny cel znany jej stronom. Zgodnie z art. 58 § Kodeksu cywilnego czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego jest nieważna. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 stycznia 2010 r. sygn. II CSK 432/09 orzekł, że umowa, która narusza zasadę ekwiwalentności świadczeń może zostać uznana za nieważną jako sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Nieważność jednak nie następuje ipso iure (z mocy samego prawa).

Od ekwiwalentności w umowach wzajemnych należy odróżnić pojęcie ekwiwalentu wynagrodzenia w rozumieniu ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Zgodnie z art. 171 tej ustawy pracownik, który nie wykorzystał przysługującego mu urlopu w całości lub w części z powodu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy jest uprawniony do otrzymania ekwiwalentu pieniężnego. 

 

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.),
  2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1320).

Źródła:

  1. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 listopada 2013 r. sygn. II CSK 106/13,
  2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2010 r. sygn. II CSK 432/09.

Zobacz także: