Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  N

Nakłady

Polskie prawo cywilne opiera się na osiągnięciach prawa rzymskiego (tzw. recepcja prawa rzymskiego). Obecne w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (dalej jako: „Kodeks cywilny” lub „k.c.”) pojęcie nakładów jest wzorowane na prawie rzymskim. Wówczas było ono związane z tzw. ochroną petytoryjną. Nakłady jako wydatki związane z rzeczą dzielono na: 

  • Nakłady konieczne – ich ponoszenie jest konieczne dla zachowania rzeczy w stanie umożliwiającym korzystanie z niej, zgodnie z jej naturą i przeznaczeniem;
  • Nakłady użyteczne – ponoszone w celu ulepszenia rzeczy, zwiększały jej wartość lub ją utrzymywały wobec zmieniających się warunków;
  • Nakłady zbytkowne – to wydatki, które podnosi osoba zainteresowana zmodyfikowaniem rzeczy zgodnie ze swoimi potrzebami lub preferencjami.

Konstrukcja powyższa została powtórzona w prawie współczesnym. Poniżej przykłady zastosowania nakładów w Kodeksie cywilnym:

  1. W odniesieniu do pobierania pożytków – „jeżeli uprawniony do pobierania pożytków poczynił nakłady w celu uzyskania pożytków, które przypadły innej osobie, należy mu się od niej wynagrodzenie za te nakłady. Wynagrodzenie nie może przenosić wartości pożytków” (art. 55 §2 k.c.).
  2. W odniesieniu do ochrony własności – „samoistny posiadacz w dobrej wierze może żądać zwrotu nakładów koniecznych o tyle, o ile nie mają pokrycia w korzyściach, które uzyskał z rzeczy. Zwrotu innych nakładów może żądać o tyle, o ile zwiększają wartość rzeczy w chwili jej wydania właścicielowi. Jednakże gdy nakłady zostały dokonane po chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, może on żądać zwrotu jedynie nakładów koniecznych”(art. 226 §2 k.c.) oraz: „właściciel nie ma obowiązku czynić nakładów na rzecz obciążoną użytkowaniem. Jeżeli takie nakłady poczynił, może od użytkownika żądać ich zwrotu według przepisów o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (art. 259 k.c.).
  3. W odniesieniu do zastawu: „jeżeli zastawnik poczynił nakłady na rzecz, do których nie był obowiązany, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia (art. 320 k.c.).
  4. W odniesieniu do najmu: „drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę” (art. 662 §2 k.c.).
  5. W odniesieniu do użyczenia: „biorący do używania ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Jeżeli poczynił inne wydatki lub nakłady na rzecz, stosuje się odpowiednio przepisy o prowadzeniu cudzych spraw bez zlecenia” (art. 713 k.c.).
  6. W odniesieniu do prowadzenia cudzych spraw bez zlecenia: „jeżeli prowadzący cudzą sprawę dokonał zmian w mieniu osoby, której sprawę prowadzi, bez wyraźnej potrzeby lub korzyści tej osoby albo wbrew wiadomej mu jej woli, obowiązany jest przywrócić stan poprzedni, a gdyby to nie było możliwe, naprawić szkodę. Nakłady może zabrać z powrotem, o ile może to uczynić bez uszkodzenia rzeczy (art. 755 k.c.).

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 30 stycznia 2014 roku II CSK 42/13 wskazał jak należy rozumieć pojęcie nakładów:

  1. Nakłady konieczne – „przez nakłady koniecznie rozumie się nakłady, których celem jest utrzymanie rzeczy w stanie zdatnym do normalnego korzystania z niej zgodnie z przeznaczeniem”.
  2. Nakłady użyteczne – „nakłady dokonane w celu ulepszenia rzeczy”.
  3. Nakłady zbytkowe – „służą natomiast nadaniu rzeczy cech odpowiadających upodobaniom posiadacza, zaspokojeniu jego potrzeb estetycznych”.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Źródła:

  1. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30 stycznia 2014 roku II CSK 42/13.

Zobacz także: