Uznana reklamacja, a brak zapłaty

Użytkowniczka serwisu zwróciła się do nas z prośbą o udzielenie porady prawnej w następującym stanie faktycznym:  

W sierpniu zeszłego roku zgłosiłam reklamację paczki która została uszkodzona. W związku z brakiem odpowiedzi przez 30 dni uznałam że reklamacja jest zasadna i przyjęta. Firma to potwierdziła pismem, zgodnie z którym uznała reklamację  w całości i zobowiązała się przekazać należną kwotę w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia uznania reklamacji.

Do tej pory pomimo interwencji mailowej oraz telefonicznej pieniądze do nas nie dotarły. Jakich odsetek mogę się domagać? Nadmienię, że firma dolicza nam po 40 euro za każdą spóźnioną fakturę niezależnie od ilości dni spóźnienia na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 2013 o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Czy przy wyliczaniu odsetek również mogę się na to powołać?

Należy wskazać, że w obrocie handlowym i finansowym istnieją różne rodzaje odsetek. Ze względu na to, jaka jest przyczyna ich naliczania możemy wyróżnić odsetki kapitałowe, stanowiące w istocie wynagrodzenie za korzystanie z cudzego kapitału oraz odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego. Z uwagi na treść zapytania, w niniejszym artykule skupimy się na odsetkach ustawowych za opóźnienie.

Odsetki za opóźnienie są z jednej strony narzędziem dyscyplinującym, sankcją dla dłużnika za nieterminowe regulowanie płatności, a z drugiej strony stanowią pewnego rodzaju rekompensatą dla wierzyciela, który nie otrzymał należnego świadczenia w terminie. Opóźnienie dłużnika z mocy prawa daje uprawnienie do dochodzenia odsetek. Strony nie muszą regulować tej kwestii w umowie, aby w przypadku zaistnienia przesłanek wystąpić z żądaniem zapłaty odsetek w wysokości określonej w ustawie.

Ustawodawca wprowadza kilka rodzajów odsetek ustawowych w przypadku opóźnienia się przez dłużnika ze spełnieniem swojego świadczenia:

a) odsetki ustawowe za opóźnienie, które reguluje art. 481 § 1 i 2  Kodeksu cywilnego stanowiący, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi; jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych. Jednakże gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.

b) odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, które reguluje ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (dalej u.t.z.t.h.); odsetki te różnią się od odsetek ustawowych za opóźnienie zakresem przedmiotowym i podmiotowym zastosowania oraz wysokością; zgodnie z ustawą, wysokość tych odsetek stanowi sumę stopy referencyjnej NBP i 8 punktów procentowych. Do ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych stosuje się stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego obowiązującą w dniu: 1 stycznia - do odsetek należnych za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca;  1 lipca - do odsetek należnych za okres od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych mają zastosowanie, jak sama nazwa wskazuje do transakcji handlowych, którymi zgodnie z art. 4 pkt 1) u.t.z.t.h. są umowy, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony, o których mowa w art. 2 u.t.z.t.h., zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. W zapytaniu przedstawionym przez Użytkowniczkę brak jest informacji, czy zwrot pieniędzy w ramach uznanej reklamacji dotyczy transakcji handlowej, czy transakcji dokonanej pomiędzy przedsiębiorcą, a konsumentem.

Jeżeli Użytkowniczka zamierza domagać się odsetek w wysokości i według zasad statuowanych w u.t.z.t.h. powinna sprawdzić, czy transakcja, w związku z którą zamierza tego dokonać jest:

1. umową odpłatną,
2. przedmiotem świadczenia tego rodzaju umowy jest dostawa towarów lub świadczenie usług;
3. stronami tej umowy są przedsiębiorcy krajowi i zagraniczni oraz podmioty publiczne;
4. strony zawarły ją, w związku z wykonywaną przez nie działalnością.

Warto wskazać na relację przepisów art.481 k.c. oraz u.t.z.t.h. w przypadku, gdy mamy do czynienia z transakcją handlową, tj. innymi słowy, czy przedsiębiorcy może przysługiwać roszczenie odsetkowe na podstawie obu norm. Wymaga zasygnalizowania, że kwestia ta nie jest jednoznacznie rozstrzygnięta w doktrynie. Zgodnie z art. 4a u.t.z.t.h. do transakcji handlowych nie stosuje się przepisu art. 481 § 2 k.c. Przepis ten nie eliminuje jednak w sposób wyczerpujący kolizji między zakresami zastosowania przywołanych regulacji i jest przedmiotem trudności interpretacyjnych. Nie wchodząc w szczegóły wydaje się, że jeżeli wierzycielowi przysługuje roszczenie o odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych (spełnione są przesłanki), to wówczas nie przysługuje mu roszczenie o odsetki ustawowe za opóźnienia na zasadach i w wysokości określonej w art. 481 § 1 i 2 k.c. Trzeba zauważyć, jednak że nie oznacza to, iż opóźnienie wynikające z transakcji handlowej nie da nigdy podstaw do naliczenia odsetek ustawowych za opóźnienie na podstawie i w wysokości określonej w art.481 §1 i 2k.c. Otóż, w przypadku transakcji handlowych mogą zaistnieć sytuacje, w których dłużnikowi może przysługiwać roszczenie o odsetki za opóźnienie na zasadzie art. 481 § 1 k.c., gdyż roszczenie o odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych jeszcze np. nie powstało.

Podstawę do naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych odnajdziemy w art. 6 u.t.z.h., który normuje zasady naliczania odsetek od zobowiązań wynikających z transakcji handlowych, w których nie oznaczono w umowie terminu zapłaty oraz w art. 7 ust. 1 u.t.z.t.h., który reguluje zasady naliczania odsetek za opóźnienie od zobowiązań wynikających z transakcji handlowych, w których oznaczono w umowie termin zapłaty.

Gdy strony transakcji nie określiły w umowie terminu zapłaty, to wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, po upływie 30 dni liczonych od dnia spełnienia przez niego świadczenia, do dnia zapłaty (art. 6 ust. 1 u.t.z.t.h.). W przypadku, gdy strony transakcji handlowej przewidziały w umowie zbadanie towaru lub usługi celem potwierdzenia zgodności towaru lub usługi z umową, upływ 30 dni liczony jest od dnia zakończenia badania. Natomiast, gdy dłużnik nie spełni świadczenia w terminie wskazanym w umowie, to wówczas zastosowanie znajdzie art. 7 u.t.z.t.h. Na podstawie przywołanego przepisu w transakcjach handlowych - z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny – wierzycielowi i to bez wezwania, przysługiwać będą odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli

1. wierzyciel spełnił swoje świadczenie;
2. jeżeli wierzyciel nie otrzymał świadczenia pieniężnego w terminie określonym w umowie, a więc dłużnik jest w stanie opóźnienia. Pamiętaj, że popadnięcie w stan opóźnienia przez dłużnika nie zależy od jego winy, a zatem zasadniczo irrelewantne są przyczyny niespełnienia świadczenia w terminie.

Jeżeli natomiast sytuacja przedstawiona w zapytaniu nie dotyczy transakcji pomiędzy przedsiębiorcami, Użytkowniczka ma prawo domagać się odsetek za opóźnienie zgodnie z art. 481 § 1 i 2  Kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem wierzyciel w każdym przypadku opóźnienia zwykłego czy też kwalifikowanego (zwłoki) może żądać od dłużnika zapłaty świadczenia ubocznego w postaci odsetek. Obowiązek zapłaty odsetek powstaje w chwili opóźnienia, bez względu na przyczynę opóźnienia i chociażby wierzyciel nie poniósł żadnej szkody. Dlatego też dochodząc odsetek na podstawie art. 481, nie musi on wykazywać swej szkody. Odsetki należą się wierzycielowi za cały czas opóźnienia, począwszy od dnia wymagalności świadczenia. Warto wskazać, że odsetki mają jednak charakter autonomiczny wobec świadczenia głównego. Uzasadnieniem tej tezy jest fakt, że po swoim powstaniu mają charakter samodzielny wobec roszczenia głównego. Wynika to z ich charakteru jako świadczenia okresowego (postanowienie SN z 5.2.2015 r., V CSK 231/14, LEX nr 1652407). Obok odsetek może żądać na zasadach ogólnych również naprawienia szkody.

Podsumowując, Użytkowniczka ma prawo domagać się od spółki, która uznała reklamację odsetek ustawowych za opóźnienie. Wysokość odsetek jest uzależniona od rodzaju transakcji, tj. czy umowa została zawarta pomiędzy przedsiębiorcami, czy pomiędzy przedsiębiorcami, a konsumentem.

Wpisz nasz KRS 0000318482 w deklaracji podatkowej PIT.

Stan prawny na dzień: 11 kwietnia 2022 r.

Podstawa prawna:

1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 z późn. zm.).
2. Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 424 z późn. zm.)