Obowiązek wypłacenia odprawy pośmiertnej rodzinie zmarłego pracownika

Odprawa pośmiertna jest instytucją z pogranicza prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, która nakłada na pracodawcę obowiązek wypłaty rodzinie pracownika określonej sumy pieniędzy, jeżeli jego śmierć nastąpiła w czasie trwania stosunku pracy lub pobierania zasiłku z tytułu niezdolności do pracy wskutek choroby, czy podczas przebywania na urlopie wypoczynkowym.

Odprawa pośmiertna przysługuje jednorazowo osobom najbliższym zmarłego pracownika, między których jest równo rozdzielona. Jeżeli natomiast po zmarłym pracowniku pozostała tylko jedna osoba, której przysługuje prawo do ubiegania się o odprawę pośmiertną, przypada jej w udziale jedynie połowa wysokości odprawy.

Osobami uprawnionymi do jej otrzymania są:

małżonek;
dzieci własne oraz przysposobione — do ukończenia 16 lat, a jeśli kontynuują naukę, to do jej ukończenia, ale nie dłużej niż do 25 lat lub bez względu na wiek, jeżeli są całkowicie niezdolne do pracy;
dzieci przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności, w tym również w ramach rodziny zastępczej (jeżeli zostały przyjęte na wychowanie i utrzymanie co najmniej na rok przed śmiercią ubezpieczonego — chyba że śmierć była następstwem wypadku przy pracy i nie mają prawa do renty po zmarłych rodzicach);
rodzice, w tym także ojczym i macocha oraz osoba przysposabiająca, jeżeli osoby te są niezdolne do pracy lub ukończyły 50 lat albo wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków, rodzeństwa uprawnionych do renty po zmarłym pracowniku.

Wysokość należnej odprawy pośmiertnej zależy od czasu trwania zatrudnienia u danego pracodawcy i stanowi odpowiednio:

jednomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 10 lat;
trzymiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 10 lat;
sześciomiesięczne wynagrodzenie, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 15 lat.

Jeżeli pracownik bezpośrednio przed śmiercią zatrudniony był równolegle u kilku pracodawców na podstawie umowy o pracę, na każdym z nich ciąży obowiązek wypłaty odprawy pośmiertnej, którą oblicza się stosownie do wyżej przedstawionego schematu dla każdego stosunku pracy osobno.

Ważne:

Okresy zatrudnienia u poprzednich pracodawców nie mogą być wliczane na poczet podwyższenia należnej odprawy – to znaczy, że przy obliczaniu wysokości świadczenia uwzględniamy jedynie ten ostatni, przerwany śmiercią, okres świadczenia pracy w danym miejscu. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy zmiana pracodawcy nastąpiła wskutek przejścia zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę.

Otrzymanie odprawy pośmiertnej nie jest uzależnione od stopnia przyczynienia się pracownika do tego faktu, tj. jest ona należna na takich samych zasadach w wyniku śmierci wskutek choroby, jak również samobójstwa. Przepisy nie uzależniają również wysokości odprawy od wymogu odbywania nieprzerwanego stosunku pracy w danym miejscu – to znaczy, że można zsumować okresy zatrudnienia u danego pracodawcy bez względu na występujące przerwy w zatrudnieniu.

Ważne:

Podkreślenia wymaga fakt, że jeżeli pracodawca ubezpieczył pracownika na życie, a odszkodowanie wypłacone z tego tytułu przez instytucję ubezpieczeniową jest nie niższe niż odprawa pośmiertna (a więc tej samej wysokości lub wyższe), to odprawa pośmiertna rodzinie nie przysługuje. W przypadku, gdy odszkodowanie byłoby niższe, pracodawca obowiązany jest do wypłacenia wynikającej stąd różnicy.

Świadczenie nie przysługuje również w przypadku śmierci w czasie trwania innego węzła obligacyjnego, niż stosunek pracy – a więc m.in. umowy zlecenia lub umowy o dzieło. W tym przypadku należne ostatnie wynagrodzenie zleceniobiorcy podlega dziedziczeniu.

O przyznanie odprawy pośmiertnej należy wystąpić do 3 lat od dnia śmierci pracownika, gdyż roszczenie to ulega przedawnieniu z upływem tego terminu.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 13 października 1988 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. 2017 poz. 1778)
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tj. Dz.U.2018.917)
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz. U 2018 poz. 1510)

Stan prawny na: 23 listopada 2018 r.

Rodzaje umów o pracę

Wielokrotnie pracownik i pracodawca stają przed wyborem najwłaściwszej formy zawieranej umowy o pracę.

Jeżeli zadecydowaliście już, że chcecie zawrzeć umowę o pracę regulowaną przepisami kodeku pracy, pozostaje Wam wybór pomiędzy umową zawartą na okres próbny, na czas określony oraz czas nieokreślony.

Wśród pracowników największym zainteresowaniem cieszy się umowa zawierana na czas nieokreślony, dając poczucie największej stabilizacji (m.in. najdłuższy czas wypowiedzenia umowy, obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia umowy przez pracodawcę). Przy czym od 26 kwietnia 2023 r. obowiązek uzasadniania wypowiedzenia dotyczy także umów zawieranych na czas określony. Wybór umowy na czas nieokreślony cieszy się także zainteresowaniem wśród pracowników starających się o kredyt – zwiększa możliwość jego otrzymania, budując wiarygodność pracownika w ocenie banku.

Pobierz poradnik