Kiedy koronawirus zatruwa handel międzynarodowy

Szybko, łatwo i na klik... z nami rozliczysz swój PIT
Przejdź do Twój e-PIT
- A
- A
- A
Pytania
do eksperta

Porada powstała w ramach działalności non-profit Fundacji Akademia Liderów.
mikroPorady.pl są projektem Fundacji, który pomaga polskim mikroprzedsiębiorcom na każdym etapie prowadzenia działalności.

Ty też możesz pomóc w rozwoju polskiej mikroprzedsiębiorczości.
Wpłać darowiznę na rzecz Fundacji

Pandemia koronawirusa, a w szczególności ograniczenia transportowe związane z zamknięciem granic, mogą płynąć na handel międzynarodowy i skutkować znaczącymi stratami finansowymi zarówno po stronie dostawców, jak i odbiorców towarów. Podpowiadamy, jakich rozwiązań swojej trudnej sytuacji przedsiębiorcy mogą poszukiwać na gruncie międzynarodowego prawa handlowego.

W związku z rozprzestrzeniającą się pandemią koronawirusa, polski rząd podjął decyzję o wprowadzeniu kolejnych restrykcji w zakresie przemieszczania się na terytorium Polski. Od niedzieli 15 marca 2020 r. zamknięte zostały granice dla obcokrajowców, zaś polscy obywatele wracający z zagranicy poddani będą obowiązkowej 14-dniowej kwarantannie. Zawieszone zostały międzynarodowe pasażerskie połączenia lotnicze i kolejowe. Ograniczenie ma charakter czasowy (10-dniowy z możliwością jego przedłużenia) i nie obejmuje transportu cargo. Polski rząd zapewnia, że towary będą wyjeżdżały i wjeżdżały do Polski bez zakłóceń.

Sytuacja międzynarodowa jest jednak na tyle dynamiczna, że uzasadnia daleko idący sceptycyzm co do braku zakłóceń w międzynarodowym obrocie towarami. Na handel międzynarodowy wpływają bowiem nie tylko restrykcje legislacyjne poszczególnych państw (te zaś w przypadku krajów dostawcy i odbiorców mogą być odmienne), lecz również czynniki ludzkie i korporacyjne, w tym wewnętrzne restrykcje poszczególnych przedsiębiorstw co do podróży zagranicznych czy pracy zdalnej, poprzez zachorowania i kwarantanny poszczególnych osób, do indywidualnych obaw i zachowań pracowników związanych z sytuacją stresową, a przekładających się na funkcjonowanie przedsiębiorstwa.

Wszystkie powyższe czynniki mogą wpływać na faktyczną możliwość, czy też jej brak, zrealizowania międzynarodowej dostawy.

Ważne:

Z pomocą stronom umowy w takiej sytuacji może przyjść Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, sporządzona w Wiedniu dnia 11 kwietnia 1980 roku.

Konwencja będzie mieć zastosowanie, nawet jeżeli strony nie przewidziały tego wprost w umowie, o ile obie pochodzą z państw-stron Konwencji lub prawem właściwym dla umowy jest prawo państwa-strony Konwencji. Konwencję ratyfikowało niemal 100 państw z całego świata, w tym większość państw członkowskich Unii Europejskiej (w tym Polska), Stany Zjednoczone czy Chiny.

Szczególnie istotne z punktu widzenia sytuacji rynkowej związanej z pandemią koronawirusa jest art. 79 Konwencji, który wyłącza odpowiedzialność odszkodowawczą strony za niewykonanie któregoś ze swych obowiązków, jeżeli udowodni ona, że niewykonanie to nastąpiło z powodu przeszkody od niej niezależnej i że nie można było od niej rozsądnie oczekiwać wzięcia pod uwagę tej przeszkody w chwili zawarcia umowy lub uniknięcia bądź przezwyciężenia przeszkody lub jej następstw. Co istotne, w świetle Konwencji, powyższe zwolnienie z odpowiedzialności obejmuje również przypadek, w którym niewykonanie zobowiązania przez stronę nastąpiło z powodu niewykonania zobowiązań przez osobę trzecią (poddostawcę), którą strona zaangażowała do wykonania całości lub części umowy, pod warunkiem że powyższe przesłanki zwolnienia mają zastosowanie również do takiej osoby trzeciej.

Powyższe zwolnienia od odpowiedzialności obowiązuje przy tym tylko w okresie trwania przeszkody, zaś strona niewykonująca umowy jest zobowiązana zawiadomić drugą stronę o przeszkodzie i oddziaływaniu przeszkody na jej zdolność do wykonania umowy. Jeżeli druga strona nie otrzymała zawiadomienia w rozsądnym terminie od chwili, gdy strona nie wykonująca umowy wiedziała lub powinna była wiedzieć o przeszkodzie, strona ta odpowiada za szkodę wynikłą z nieotrzymania przez drugą stronę takiego zawiadomienia.

Powyższa Konwencja, często niedoceniana przez uczestników obrotu międzynarodowego, daje więc – niezależnie od postanowień kontraktowych i regulacji krajowych – oręż w sporze zarówno dostawcy, jak i odbiorcy towaru. Warto mieć zatem świadomość nie tylko jej istnienia, ale również przewidzianych w niej warunków zwolnienia z odpowiedzialności odszkodowawczej, w tym w szczególności obowiązku terminowej notyfikacji o problemach związanych z wykonaniem dostawy.

Zachęcamy przedsiębiorców dotkniętych pandemią koronawirusa w obszarze handlu międzynarodowego do weryfikacji zawartych w tym zakresie umów oraz odpowiedniego budowania relacji z kontrahentami w tym trudnym okresie.

^{Materiał publikowany bezpłatnie dzięki współpracy z Kancelarią Gessel – stan prawny marzec 2020.}

Rodzaje Umów sprzedaży

Umowa sprzedaży jest jedną z najczęściej zawieranych umów. Stronami takiej umowy są kupujący i sprzedający. Umowa zobowiązuje sprzedawcę do przeniesienia na kupującego własności rzeczy lub wykonania usługi i przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz. Kupujący natomiast jest zobowiązany do zapłaty uzgodnionej ceny oraz odebrania rzeczy.

Umowa sprzedaży jest uregulowana w Kodeksie cywilnym (k.c.). Z kolei Ustawa o prawach konsumenta definiuje także:

Umowę zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa;
Umowę zawartą na odległość.

Regulacja nakłada obowiązki na sprzedawców w szczególności w zakresie informacyjnym zarówno przed zawarciem umowy jak i na jej kolejnych etapach.

W myśl aktualnie obowiązujących przepisów, konsumentom należy się wzmożona ochrona, ponieważ nie występują w transakcjach jako podmiot profesjonalny. Wprowadzenie ustawy miało na celu zmniejszenie przewagi przedsiębiorcy jako podmiotu profesjonalnego oraz wyrównanie pozycji obu stron.

Wskazujemy, że z godnie z art. 221 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny k.c. (dalej jako: "k.c.") za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Sformułowanie to nie dotyczy osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą. Osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą lub zawodową traci status konsumenta jeżeli dokonuje czynności prawnej – w stosunku do przedsiębiorcy – w bezpośrednim związku z tą działalnością.

Zgodnie z regulacją przedstawioną w k.c. innym rygorem prawnym objęte są tzw. potocznie klasyczne formy sprzedaży (czyli sprzedaż pomiędzy przedsiębiorcą (sprzedawcą) i konsumentem (kupującym) niż sprzedaż w obrocie profesjonalnym (pomiędzy przedsiębiorcą (sprzedawcą) i przedsiębiorcą (kupującym)). W drugiej wśród wymienionych sytuacji nie może być bowiem mowy o wyrównywaniu pozycji stron.

W naszej tabeli przedstawiamy i porównujemy:

Umowę zawartą poza lokalem przedsiębiorstwa;
Umowę zawartą na odległość;
Umowę zawartą w lokalu przedsiębiorcy;
Umowę zawartą pomiędzy przedsiębiorcami;

wskazując ich definicje, podstawę prawną oraz uwzględniając najbardziej charakterystyczne dla nich różnice.

Rekomendujemy szczegółowe zapoznanie się z przygotowanym poradnikiem i dostosowanie regulaminów sprzedaży przedsiębiorstwa pod obowiązujące wymogi i przepisy prawa.

Pobierz poradnik