Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  K

Kontrakt nierzeczywisty

Transakcje terminowe podlegają podziałowi na dwa podstawowe typy: warunkowe i bezwarunkowe. Do tych pierwszych zalicza się np. kontrakty forward i kontrakty futures, zaś do drugich opcje. Występuje także inny podział: na transakcje rzeczywiste i nierzeczywiste. W kontraktach rzeczywistych występuje aspekt fizyczny w postaci dostarczenia instrumentu bazowego. Z kolei w kontraktach nierzeczywistych rozliczenie następuje wyłącznie w formie pieniężnej.  Zatem między stronami takiego kontraktu nie ma przesunięcia majątkowego danego aktywa. 

Podsumowując transakcje nierzeczywiste są rodzajem transakcji terminowych, w których zobowiązanie jest wykonywane poprzez rozliczenie pieniężne. Świadczenie może więc mieć charakter wyłącznie pieniężny. W przypadku kontraktu rzeczywistego dochodzi do przeniesienia instrumentu bazowego, którym są aktywa: kursy akcji, indeksy, akcje itp. Z kolei w kontraktach nierzeczywistych spełnienie świadczenia ma miejsce poprzez przeniesienie samego tytułu do instrumentu bazowego. Mówimy o nim wtedy, gdy strona kupująca wypłaca sumę, będącą różnicą pomiędzy ceną instrumentu bazowego z dnia rozliczenia kontraktu, a ceną tego instrumentu bazowego wskazaną w kontrakcie. 

Podobnie jak kontrakty terminowe dzielą się na wskazane powyżej rodzaje, tak też kontrakty nierzeczywiste ulegają dalszemu podziałowi:

  • z uwagi na ryzyko – obustronne ryzyko: wzajemne wyrównywanie przez kontrahentów różnicy w kursach na dzień rozliczenia transakcji,
  • z uwagi na ryzyko – jednostronne ryzyko pełne i ograniczone ryzyko jednego z kontrahentów,
  • standardowe kontrakty nierzeczywiste: obrót standaryzowanymi instrumentami bazowymi, na standaryzowanych rynkach i w standaryzowanych okresach,
  • niestandardowe kontrakty nierzeczywiste: inne niż powyżej.

Kontrakty terminowe są rodzajem instrumentów pochodnych. Ich strony w momencie zawarcia umowy ustalają cenę rozliczenia, które to rozliczenie następuje w przyszłości. W transakcjach nierzeczywistych nie dochodzi do przesunięcia majątkowego, ani do zbycia towaru (względnie innego aktywa). Korzystanie z omawianego rodzaju kontraktu nie jest bezcelowe. Podmioty rynkowe wykorzystują je w celu osiągnięcia przychodów. W praktyce prowadzi to do trudności w ustaleniu właściwych przepisów podatkowych. Wydane w związku z tym interpretacje indywidualne przepisów prawa podatkowego oraz orzecznictwo, wskazują na zastosowanie art. 12 ust. 3e ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, a więc za datę powstania przychodu uznaje się dzień otrzymania zapłaty.

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.),
  2. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osó prawnych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm.).

Zobacz także: