Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  C

Ciężary publiczne

Pojęcie ciężarów publicznych wiąże się z pojęciem danin publicznych. Celem zdefiniowania pojęcia ciężarów publicznych należy w pierwszej kolejności przytoczyć przepisy systemu prawnego. Zgodnie z przepisem art. 84 Konstytucji RP każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie.

Należy wyróżnić szerokie i wąskie znaczenie pojęcia ciężarów publicznych.

Ciężary i świadczenia publiczne, o których mowa w art. 84 Konstytucji RP, dzieli się na dwie grupy. Pierwsza grupa to daniny w rozumieniu art. 217 (czyli "podatki i inne daniny publiczne").  Druga grupa zaś to wszelkie inne ciężary i świadczenia publiczne o charakterze niedaninowym, tj. niepieniężnym oraz nieokreślonym w sposób generalny (kategorialny) i abstrakcyjny. O ile daniny skutkują jawnym i przewidywalnym określeniem świadczeń pieniężnych na utrzymanie państwa, te drugie ciężary i świadczenia takich gwarancji co do wielkości uszczupleń dóbr osobistych i majątkowych przy spełnianiu obowiązków ustawowych nie zapewniają. Ta druga grupa to obowiązki nakładane ustawą do spełniania świadczeń niepieniężnych.

Do drugiej grupy ciężarów i świadczeń publicznych zaliczyć należy np. obowiązki płatnika określone w art. 8 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa. Przykładem takiego obciążenia jest nałożony na adwokatów obowiązek świadczenia pomocy prawnej z urzędu. Do grupy tej należą również ciężary i świadczenia, których poniesienie następujące w stanach nadzwyczajnych (klęski żywiołowej, stanie wyjątkowym, stanie wojennym. W obowiązującym stanie prawnym, w  czasie stanu wyjątkowego, można wprowadzić: obowiązek świadczeń osobistych i rzeczowych polegających na udzielaniu pierwszej pomocy osobom, które uległy nieszczęśliwym wypadkom, czynnym udziale w działaniu ratowniczym lub wykonywaniu innych zadań wyznaczonych przez kierującego akcją ratowniczą, wykonywaniu określonych prac, oddaniu do używania posiadanych nieruchomości lub rzeczy ruchomych, udostępnieniu pomieszczeń osobom ewakuowanym, użytkowaniu nieruchomości w określony sposób lub w określonym zakresie, przyjęciu na przechowanie i pilnowaniu mienia osób poszkodowanych lub ewakuowanych, zabezpieczeniu zagrożonych zwierząt, a w szczególności dostarczaniu paszy i schronienia, zabezpieczeniu zagrożonych roślin lub nasion, pełnieniu wart, zabezpieczeniu własnych źródeł wody pitnej i środków spożywczych przed ich zanieczyszczeniem, skażeniem lub zakażeniem, a także udostępnianiu ich dla potrzeb osób ewakuowanych lub poszkodowanych, w sposób wskazany przez organ nakładający świadczenie, zabezpieczeniu zagrożonych dóbr kultury. Obowiązki te można wprowadzić "jeżeli siły i środki, którymi dysponuje wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta lub wojewoda albo pełnomocnik, są niewystarczające". Pojęcie danin publicznych pojawia się w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych. W jej rozumieniu dochodami publicznymi są daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu Państwa oraz banków państwowych, a także inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw.

Biorąc pod uwagę przepisy ustawy o finansach publicznych, należy przyjąć, że ciężary publiczne to świadczenia publiczne które nie są daninami publicznymi; tj. mają charakter niepieniężny oraz nieokreślony w sposób generalny (kategorialny) i abstrakcyjny.

Podstawa prawna:

  1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku;
  2. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja Podatkowa (t.j. Dz.U. 2021 r. poz. 261);
  3. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 roku o finansach publicznych;
  4. Ustawa z dnia 21 czerwca 2002 roku o stanie wyjątkowym (t.j. Dz.U. 2017 r. poz. 1928);
  5. M. Safjan, L. Bosek (red.), Konstytucja RP. Tom I. Komentarz do art. 1–86, Warszawa 2016, Legalis, Komentarz do art. 84 Konstytucji.

Zobacz także: