Słownik pojęć

Czy wiesz, że aż 96% mikro firm zapewnia 75% wszystkich wpływów z podatków i wytwarza 51% zysku gospodarki kraju?

A tylko niewielkiej liczbie udaje się utrzymać na rynku dłużej niż rok bez dostatecznej wiedzy i znajomości przepisów.

A czy wiesz, że...

Ty też możesz coś zrobić, abyśmy mogli dalej działać i skutecznie Cię wspierać?

KRS 0000318482

Przejdź do Twój e-PIT
  B

Błąd - Błąd istotny

Zgodnie z art. 60 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (dalej jako: „k.c.”) oświadczeniem woli jest jakiekolwiek zachowanie się osoby dokonującej czynności prawnej, które w sposób dostateczny ujawnia jej wolę, a także poprzez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Ustawa jednak może wyłączać zastosowanie powyżej opisanej dyspozycji. Prawodawca przewidział sytuacje poprzez wskazanie ustawowych przesłanek, w których oświadczenie woli jest wadliwe. Należą do nich następujące wady:

  • brak świadomości lub swobody tego, który składa oświadczenie woli (art. 82 k.c.),
  • pozorność (art., 83 k.c.),
  • podstęp (art. 86 k.c.),
  • groźba (art. 87 k.c.),
  • błąd (art. 84 k.c.).

Nie każda nieprawidłowość związana ze składaniem oświadczeń woli skutkuje ich wadliwością. Aby skutek ten miał miejsce oświadczenie woli musi być złożone przy spełnieniu ustawowych przesłanek, właściwych do każdej z wyżej wymienionych wad.

Wadliwe oświadczenie woli skutkuje wadliwością czynności prawnej. Wówczas na gruncie Kodeksu cywilnego czynności te są nieważne z mocy ustawy lub mogą zostać wzruszone. 

Nieważne są czynności prawne, co do których złożone oświadczenie woli było obarczone wadami: pozorności i braku świadomości albo braku swobody. Natomiast wzruszyć można czynności prawne, jeżeli złożone oświadczenie woli jest wadliwe poprzez złożenie go pod wpływem podstępu, groźby i błędu. 

W rozumieniu art. 84 k.c. błąd rozumie się jako mylne wyobrażenie na temat rzeczywistości osoby, która dokonuje czynności prawnej, o ile błąd ten jest istotny i dotyczy treści tej czynności prawnej. Jeżeli natomiast chodzi o oświadczenie woli składane innej osobie dotyczące odpłatnej czynności prawnej, istnieje dodatkowe kryterium – osoba ta musi spowodować błąd, albo wiedzieć o nim lub móc z łatwością się o nim dowiedzieć. 

Błędem jest m.in. oczywista pomyłka co do ceny, mylne przekonanie o istniejącym stanie rzeczy lub tożsamości kontrahenta, 

Kryteria oceny czy doszło do błędu w rozumieniu art. 84 k.c. to związek z dokonaną czynnością prawną oraz istotność. O ile pierwsza z nich nie wymaga wyjaśniania, to druga pozostaje kryterium nieostrym, ocennym. Ocenia się ją poprzez określenie związku mylnego postrzegania rzeczywistości z decyzją podjętą przez osobę pozostającą w błędzie. Wzorcem kontroli jest § 2 powołanego powyżej artykułu: „można powoływać się tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści”.

Istotność błędu można oceniać obiektywnie – poprzez postawienie pytania czy w danej czynności prawnej osoba racjonalna zachowałaby się w dany sposób, lub subiektywnie – z uwzględnieniem właściwości osobistych działającego pod wpływem błędu.

Jak już wspomniano oświadczenie woli złożone pod wpływem błędu jest wadliwe i skutkuje wadliwością czynności prawnej. Nie prowadzi jednak do bezskuteczności czynności prawnej ipso iure. Można jednak uchylić się od skutków tej czynności poprzez złożenie oświadczenia odpowiedniej treści na piśmie w ciągu 1 roku od jego wykrycia (art. 88 k.c.).

Podstawa prawna:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1740 ze zm.).

Zobacz także: