Porada: własność intelektualna w e-biznesie

Dotyczy to często przetworzeń różnego typu utworów z dziedziny prac badawczych, naukowych, jak i analiz, ocen projektów programów czy przedsięwzięć, do których prawa autorskie, jako do utworów informatycznych, biznesowych, ekonomicznych, technicznych (projektów konstrukcyjnych), bądź np. graficznych (np. projekt mebla lub ergonomiczny uchwytu do narzędzia) będą przenoszone tak, jak i utwory w formie i drogą elektroniczną. Dlatego też, trzeba w tym miejscu po pierwsze wskazać jakie uwarunkowania, a wśród nich podstawowe przepisy, powinno się mieć na uwadze w działalności, w której wytwarzanie i obrót utworami z obszaru własności intelektualnej w drodze i w formach cyfrowych mają zastosowanie, innymi słowy w szeroko rozumianym e-biznesie. Dla potrzeb tej porady w pierwszej kolejności wskazujemy typowe przypadki, w których powinniśmy pamiętać o przepisach z ww. obszaru, następnie wskażemy z krótką charakterystyką i definicjami  pojęcia, istotne  regulacje, a na końcu przedstawimy rekomendacje odnośnie sposobu, oceny ryzyk i tym samym konieczności weryfikacji konkretnej sytuacji związanej z produktem, formą zawarcia umowy, bądź wykonaniem świadczenia w e-biznesie, czyli usługi lub dostawy towaru w danej działalności dla bezpieczeństwa jej prowadzenia i ochrony własności intelektualnej, według schematu jak niżej:

1. Formy działalności, zawierania umów i produktów w e-biznesie dla wytwarzania i obrotu własnością intelektualną.
2. Regulacje i pojęcia właściwe dla własności intelektualnej w e-biznesie.
3. Ryzyka i rekomendacje.

Ad.1.

Jeżeli prowadzisz stronę www. z ofertami Twoich produktów (usług, towarów, treści elektronicznych), publikujesz na niej regulamin i umożliwiasz złożenie zamówienia tą drogą przez stronę (portal, platformę, serwis), to proponujesz zawarcie umowy na odległość drogą elektroniczną (przez Internet, w sieci). Jeżeli natomiast wskazujesz na stronie www. jedynie na możliwość złożenia zamówienia pocztą, które będzie ofertą, a Ty je przyjmiesz do realizacji, potwierdzisz przyjęcie zamówieniato będzie to zawarcie umowy  korespondencyjnie, tu także: e-mail, tak jak inne sprzedaże „wysyłkowe”. Te formy nie przesądzają jednak czy będzie to zawarcie umowy sprzedaży towaru lub świadczenia usługi na odległość i czy jej przedmiotem będzie powstanie, przeniesienie lub licencjonowanie umowy własności intelektualnej.

W powyższych formach  dokonywania transakcji, własność intelektualna może obejmować prawa autorskie majątkowe lub ochronne własności przemysłowej do utworów stanowiących przedmiot świadczenia lub do których udziela się prawa do korzystania na oznaczonych polach eksploatacji.

Typowe sytuacje, gdy trzeba myśleć o nienaruszeniu własności intelektualnej to:

• etap zawierania  umowy o świadczenie (usługi, sprzedaż, dostawa treści elektronicznych) przez stronę www. (serwis, e-sklep, platformę) poprzez wprowadzenie do niej stosownych klauzul lub zabezpieczenie regulaminem opcji na prawa do przyszłego utworu, produktu (znaku, wzoru)
• etap wykonania  świadczenia umowy: dostawa, wydanie towaru, udostępnienie treści (tekst, audio, video, elektroniczne) drogą elektroniczną czyli przez Internet (sieć) poprzez ewentualne zastrzeżenie prawa do już wykonanego i przekazywanego utworu, produktu (znaku, wzoru)
• udzielenie praw lub uzyskanie uprawnienia w drodze elektronicznej poprzez stronę www. (nie mylić z e-mail-pocztą i zawieraniem umów na odległość w trybie art. 69,70,72 k.c.), a więc otrzymania licencji na korzystanie z utworu, wzoru czy znaku na danych polach eksploatacji lub zgody na przetwarzanie (wykonywanie praw zależnych) przedmiotu własności intelektualnej

Każda z tych form może wystąpić osobno, jak i wszystkie łącznie i w każdym z tych zakresów będziemy mieli do czynienia z problemem zapewnienia ochrony własności intelektualnej.

Ad.2.

Regulacje w zakresie umów zawieranych na odległość i poza lokalem przedsiębiorstwa zawiera ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tj. Dz. U. 2017, poz.683).

W tej ustawie zdefiniowano umowę zawartą na odległość jako umowę zawartą z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem jednego lub większej liczby środków porozumiewania się na odległość do chwili zawarcia umowy włącznie(będą to np. czasami zakupy w e-sklepie lub typowe składanie zamówień pocztą zwykłą lub elektroniczną). Szerzej na ten temat: Umowa sprzedaży na odległość

Przede wszystkim tu należy zwrócić uwagę na przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (tj. Dz. U. 2016 poz. 380), dotyczące zawierania umów, zawarte w art. 66-72, jak również regulację kwalifikowanego podpisu elektronicznego z art. 78 § 2 k.c.

Istotne jest również zapoznanie się z przepisami szczególnymi, w tym z nową Ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta (tj. Dz.U. 2017, poz. 683), na mocy której uchylono ustawę z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przed produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225) oraz ustawę z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (Dz. U. nr 141, poz. 1776). W Ustawie tej zasadniczy jest rozdział 3, odnoszący się do „obowiązków przedsiębiorcy w umowach zawieranych poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość”.

Regulację w zakresie usług świadczonych drogą elektroniczną zawiera ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (tj. Dz. U. 2016 poz. 1030).

W tej ustawie zdefiniowano usługę świadczoną drogą elektroniczną jako wykonanie usługi świadczonej na odległość (bez jednoczesnej obecności stron) poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłanej i otrzymywanej za pomocą urządzeń do elektronicznego przetwarzania, włącznie z kompresją cyfrową i przechowywania danych, która jest w całości nadawana, odbierana lub transmitowana za pomocą sieci telekomunikacyjnej (w szczególności będzie to: drukowany lub elektroniczny formularz zamówienia niezaadresowanego lub zaadresowanego, list seryjny w postaci drukowanej lub elektronicznej, reklama w postaci elektronicznej, katalog, telefaks, automatyczne urządzenie wywołujące, wideotekst, poczta elektroniczna lub inne środki komunikacji elektronicznej w rozumieniu ustawy z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Szerzej na ten temat: Regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną, Umowa sprzedaży online, Regulamin korzystania z serwisu, Umowa sprzedaży na odległość, Instrukcja: wprowadzanie ofert i cenników na stronę internetową oraz przyjmowanie ofert drogą elektroniczną, E-Umowa o dzieło, Porada: E-handel na start!

Wśród rodzajów praw własności intelektualnej należy wymienić: 1) prawa autorskie, zależne i pokrewne, 2) prawa ochronne do znaków towarowych, 3) oznaczenia geograficzne, 4) wzorów przemysłowych, 5) patenty, 6) topografii układów scalonych, 7) ochrona informacji nieujawnionej, 8) kontrolę praktyk antykonkurencyjnych w licencjach umownych.

Przedmiotem prawa autorskiego jest utwór, a więc „każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażania”. Ustawa z 4 lutego 1994r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art. 1 ust. 2 wskazuje na przykładowy katalog rodzajów utworów, do których można zaliczyć: wyrażone słowem, symbolami matematycznymi i graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne; plastyczne; fotograficzne; lutnicze; wzornictwa przemysłowego; muzyczne i słowno-muzyczne, sceniczne, sceninczo-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne; architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne; audiowizualne (w tym filmowe) czy dotyczące programów komputerowych. Jednocześnie ustawa wskazuje, iż ochroną prawa autorskiego nie są objęte odkrycia, idee, procedury, metody i zasady działania oraz koncepcje muzyczne.