Kontener jako budynek

W niniejszym przykładzie możecie Państwo poznać regulację dotyczącą opodatkowania podatkiem od nieruchomości, który budzi znaczne kontrowersje w orzecznictwie i doktrynie, a przede wszystkim w praktyce. Sądy już wielokrotnie rozpatrywały to, co jest budynkiem, budowlą czy obiektem budowlanym i w związku z tym co będzie podlegało ww. opodatkowaniu. Poniżej omówimy przypadek dotyczący opodatkowania kontenerów.

Kazus - kiedy kontener (barakowóz, wiata, namiot) może być traktowany jako obiekt budowlany, a tym samym podlega opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jak budowla.

1. Kontenery, będące tymczasowymi obiektami budowlanymi, podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości jako budowle.

2. Przez sam fakt posadowienia kontenera technicznego na fundamencie staje się on tym samym budynkiem. Kontener przymocowany do fundamentu jest bowiem związany tylko z nim, natomiast nie jest na trwałe związany z gruntem. Okoliczność ta wyklucza uznanie go za budynek, przez który rozumie się obiekt budowlany w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. 

Prawo budowlane (Dz.U. 2019, poz. 1186), który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach - art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U.2022.1452.) w zw. z art. 3 pkt. 2 Prawa budowlanego.

 

3. Status kontenera jako budowli w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych oraz obiektu budowlanego składającego się z części budowlanych oraz niebudowlanych (instalacje i urządzenia techniczne), nakazuje opodatkowanie go jako jednej budowli wraz z urządzeniami w nim się znajdującymi, gdyż składają się one na jeden obiekt budowlany i stanowią z nim całość techniczno-użytkową¹.

Okoliczności sporu:

Spółka „Zielone Wzgórze” Spółka akcyjna na budowie osiedla „Zielony Park” w Łodzi posadowiła 4 kontenery, które w deklaracji podatkowej wykazywała pod pozycją "budynki związane z działalnością gospodarczą”. Kontenery te nie zostały trwale połączone z płytą żelbetonową. Kontenery te posiadają podstawę ściany, dach oraz urządzenia w nim umieszczone, takie jak szafy, stolik, krzesła oraz kuchenkę, dlatego faktycznie sprawiają wrażenie budynku, gdyż mają wszystkie cechy budynku oprócz trwałego związania podstawy z gruntem. Jednakże można je bez żadnego uszczerbku podnieść, przenieść za pomocą dźwigu i posadowić w innym miejscu, po uprzednim odłączeniu kabli zasilających energetycznych, kabli telekomunikacyjnych oraz odkręceniu śrub-kotew.

 

Rozstrzygane zagadnienie:

Czy kontenery te stanowią budowle w rozumieniu art. 1a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U.2022.1452) w zw. z art. 3 pkt 1 lit. b ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane: Dz.U.2020.1333 t.j., i w związku z tym powinien być opodatkowane podatkiem od nieruchomości według ich wartości, czy też są budynkami i przy wymiarze podatku od nieruchomości powinna być brana pod uwagę ich powierzchnia użytkowa?

Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają m.in. Budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W ww. ustawie budowla została zdefiniowana jako obiekt budowlany w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego nie będący budynkiem lub obiektem małej architektury, a także urządzenie budowlane w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego związane z obiektem budowlanym, które zapewnia możliwość użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem. Obiektem budowlanym według Prawa budowlanego jest budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi, budowla stanowiąca całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami oraz obiekt małej architektury. Budynek w Prawie budowlanym został zdefiniowany jako obiekt budowlany, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. Natomiast za obiekt małej architektury można uznać m. in. obiekty kultu religijnego (kapliczki, krzyże), posągi, fontanny, huśtawki, piaskownice czy śmietniki.

Podkreślić należy także, że tymczasowym obiektem budowlanym może być zarówno budynekjak i budowla, gdyż tymczasowym obiektem budowlanym jest obiekt budowlany przeznaczony do czasowego użytkowania w okresie krótszym od jego trwałości technicznej, przewidziany do przeniesienia w inne miejsce lub rozbiórki, a także obiekt budowlany niepołączony trwale z gruntem, jak: strzelnice, kioski uliczne, pawilony sprzedaży ulicznej i wystawowe, namioty i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozy, obiekty kontenerowe. Co do zasady zaliczenie kontenera do obiektów budowlanych nie pozbawia go cech budowli.

W Prawie budowlanym znajduje się przykładowe wyliczenie obiektów budowlanych niebędących budynkami lub obiektami małej architektury, takich jak: lotniska, drogi, linie kolejowe, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową. W wyliczeniu tym nie ma mowy o kontenerach, jednak jak zostało to wyżej napisane jest to jedynie wyliczenie przykładowe, a lista przykładów nie stanowi katalogu zamkniętego. Zadaniem sądów jest m. in. decydowanie o tym, co zakwalifikować jakoobiekt budowlany, tak jak to zrobił Naczelny Sąd Administracyjny² stwierdzając, że obiektem budowlanym jest nie tylko obiekt wybudowany z użyciem zaprawy murarskiej, ale także kiosk ruchu, pawilon sprzedaży ulicznej wykonywane z różnych materiałów namioty, i powłoki pneumatyczne, urządzenia rozrywkowe, barakowozowe oraz obiekty kontenerowe, co przeszło do ustawy.

Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają następujące nieruchomości lub obiekty budowlane: grunty, budynki lub ich części oraz budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących tego, czy dany obiekt zakwalifikować jako budowlę czy budynek należy skorzystać z opinii biegłego, gdyż rozstrzyganie tych kwestii wymaga wiadomości specjalnych z zakresu prawa budowlanego, których nie posiada organ podatkowy.

Całość techniczna opiera się na związku odnoszącym się do techniki, do spraw związanych ze sposobem wykonania czegoś, natomiast całość użytkowa, to powiązanie służące celom praktycznym, mające praktyczne zastosowanie czy określone elementy stanowią części składowe jednej rzeczy złożonej. O tym czy określone elementy stanowią części składowe jednej rzeczy złożonej, rozstrzyga obiektywna ocena gospodarczego znaczenia istniejącego między nimi fizycznego i funkcjonalnego powiązania. Wykazanie istnienia związku techniczno-użytkowego pozwala na opodatkowanie podatkiem od nieruchomości, jako budowli, obiektu budowlanego składającego się z części o charakterze stricte budowlanym (np. fundament) oraz nie mających takiego charakteru (np. urządzenia techniczne). Jeżeli takiego związku nie można wykazać, opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości będą podlegały jedynie części budowlane obiektu³. Bez znaczenia pozostaje, iż z cywilistycznego punktu widzenia znajdującym się w kontenerach urządzeniom można by było przypisać charakter rzeczy ruchomych. Niewątpliwie bowiem pomiędzy kontenerem a zamontowanymi w nim urządzeniami i instalacjami zachodzą fizyczne i funkcjonalne powiązania, dzięki którym mogą być one wykorzystywane do realizacji celu, dla którego powstał ten obiekt budowlany.

W związku z powyższych kontenery posadowione przez spółkę „Zielone Wzgórze” Spółka akcyjna są obiektami budowlanymi, ale nie są budynkami, a więc tym samym są uważane za budowlę w rozumieniu ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Dodatkowo, zgodnie z orzeczeniem Naczelnego Sądu Administracyjnego należy je traktować jako tymczasowe obiekty budowlane⁴. W związku z tym, że są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, to podlegają opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości tak jak budowle wraz z urządzeniami znajdującymi się w nich, gdyż składają się one wraz z kontenerami na obiekty budowlane i stanowią z nimi całość techniczno-użytkową. Obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości powstaje z mocy prawa i z tego powodu nie jest wymagane wydawanie decyzji podatkowej, której skutkiem jest ustalenie takiego zobowiązania. Zgodnie z art. 6 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstały okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku.

Potwierdził tą opinię także Naczelny Sąd Administracyjny⁵ stwierdzając, iż kontener należy do tymczasowych obiektów budowlanych, charakteryzując się tym, że jest niepołączony trwale z gruntem, a jego montaż jest budową. Budową jest bowiem wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, przy czym wykonywanie obiektu w określonym miejscu może polegać na usytuowaniu obiektu, którego konstrukcja została wykonana poza miejscem budowy co przecież może dotyczyć w szczególności kontenerów, barakowozów. Trzeba pamiętać, że określony obiekt budowlany został wykonany w znacznej części nawet w całości w innym miejscu, a następnie przeniesiony i usytuowany w innym miejscu, nie może uzasadniać wniosku, że nie jest to budowa rozumiana jako wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu.

Na marginesie należy zwrócić uwagę na dotychczasową linię orzecznictwa dotyczącą obiektów kontenerowych. Zgodnie z nią można uznać za niewymagające pozwolenia na budowę tylko wtedy, gdy służą realizacji innego obiektu w ramach prowadzonych robót budowlanych i są położone na terenie placu budowy. Jeżeli natomiast służą innym celom, ich budowa wymaga pozwolenia na budowę⁶.