Preferencyjna stawka podatku od towarów i usług dla usług budowlanych

• obiektu budowlanego
• budynkiem

Powyższa ustawa reguluje również pojęcie: 

• budynku mieszkalnego jednorodzinnego – należy przez to rozumieć budynek wolno stojący albo budynek w zabudowie bliźniaczej, szeregowej lub grupowej, służący zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, stanowiący konstrukcyjnie samodzielną całość, w którym dopuszcza się wydzielenie nie więcej niż dwóch lokali mieszkalnych albo jednego lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego o powierzchni całkowitej nieprzekraczającej 30 % powierzchni całkowitej budynku;
• budowli – należy przez to rozumieć każdy obiekt budowlany niebędący budynkiem lub obiektem małej architektury, jak: obiekty liniowe, lotniska, mosty, wiadukty, estakady, tunele, przepusty, sieci techniczne, wolno stojące maszty antenowe, wolno stojące trwale związane z gruntem urządzenia reklamowe, budowle ziemne, obronne (fortyfikacje), ochronne, hydrotechniczne, zbiorniki, wolno stojące instalacje przemysłowe lub urządzenia techniczne, oczyszczalnie ścieków, składowiska odpadów, stacje uzdatniania wody, konstrukcje oporowe, nadziemne i podziemne przejścia dla pieszych, sieci uzbrojenia terenu, budowle sportowe, cmentarze, pomniki, a także części budowlane urządzeń technicznych (kotłów, pieców przemysłowych, elektrowni wiatrowych, elektrowni jądrowych i innych urządzeń) oraz fundamenty pod maszyny i urządzenia, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową;
• budowy – należy przez to rozumieć wykonywanie obiektu budowlanego w określonym miejscu, a także odbudowę, rozbudowę, nadbudowę obiektu budowlanego;
• robót budowlanych – należy przez to rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego;
• przebudowy – należy przez to rozumieć wykonywanie robót budowlanych, w wyniku których następuje zmiana parametrów użytkowych lub technicznych istniejącego obiektu budowlanego, z wyjątkiem charakterystycznych parametrów, jak: kubatura, powierzchniazabudowy, wysokość, długość, szerokość bądź liczba kondygnacji; w przypadku dróg są dopuszczalne zmiany charakterystycznych parametrów w zakresie niewymagającym zmiany granic pasa drogowego;
• remontu- to wszelkie roboty budowlane wykonywane w istniejącym obiekcie budowlanym polegające na odtworzeniu stanu pierwotnego (z wyjątkiem bieżącej konserwacji), przy czym dopuszcza się stosowanie wyrobów budowlanych innych, niż użyto w stanie pierwotnym;
• modernizacji - to unowocześnienie i usprawnienie obiektu (jakkolwiek takiej definicji nie ma w art. 3 ustawy budowlanej;  to pojęcie “modernizacji” pojawia się w przepisie art. 41 ust. 12 ustawy o VAT). Przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie w wyroku z dnia 17 grudnia 2015 r., sygn. akt: I SA/Kr 1541/15, Legalis, uznał, iż dla uznania zamontowania mebli w sposób trwały za "usługę modernizacji" w rozumieniu art. 41 ust. 12 VATU nie miało znaczenia, czy meble te połączone były z elementami konstrukcyjnymi lokalu gwoździami, silikonem, kotwami, akrylem itp. Istotne było, że w ogóle zamontowane meble połączone były z elementami konstrukcyjnymi obiektu (tzn. np. ścianami w mieszkaniu), tak aby było to trwałe połączenie spełniające jako całość określoną funkcję użytkową i zwiększające standard obiektu. (...) Skarżąca spółka wskazywała w opisie wykonywanych czynności, że nie jest możliwa zmiana układu mebli bez ich całkowitego demontażu, jak również bez naruszenia konstrukcji ścian, co zdaniem sądu rozstrzyga o zastosowaniu obniżonej stawki podatku w opisanym we wniosku stanie faktycznym.  

 

Stawka Vat

Według PKOB, budynek mieszkalny to taki obiekt, w którym co najmniej 50% powierzchniużytkowej jest wykorzystywana na cele mieszkalne.

Jak wynika z wyżej powołanych przepisów, możliwość stosowania stawki 8% uzależniona jest od powierzchni nieruchomości – dla domów jednorodzinnych jest to 300 m² powierzchniużytkowej, a dla lokali mieszkalnych – 150 m². Limity dla lokali mieszkalnych mają zastosowanie w zasadzie wyłącznie w przypadku prac prowadzonych już po ich wybudowaniu.

Jeżeli dom jednorodzinny ma większą powierzchnię to do prac budowlanych stosuje się dwie stawki – 8 i 23% – przy czym stawkę 8 % stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania, która odpowiada udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej (art. 41 ust. 12c ustawy o VAT).

W przypadku robót budowlanych, wykończeniowych lub remontowych prowadzonych w budynkach jednorodzinnych lub w lokalach mieszkalnych o powierzchni przekraczającej ustawowe limity – wykonawcy muszą wystawiać faktury z dwiema stawkami: 8% i 23%.

Nie jest to bowiem ani dom jednorodzinny, ani lokal mieszkalny. Wszystkie prace związane z jego budową są opodatkowane stawką 8% VAT.

Stawka obniżona obejmuje również budowę, remont, modernizację, termomodernizację oraz przebudowę obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego.

Reasumując: dla zastosowania 8% stawki VAT na mocy art 41 ust 12 ustawy o VAT muszą być spełnione dwa łączne warunki  tj.:

1) zakres wykonanych robót budowlanych -i muszą one dotyczyć budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji, przebudowy, robót konserwacyjnych budynków lub ich dostawy

oraz

2) klasyfikacja obiektów, w których te roboty zostały wykonane -budynki lub ich części, do których odnoszą się ww. czynności, muszą być zaliczane do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w  powyższym rozumieniu.

W przypadku niespełnienia jednej z ww. przesłanek brak jest możliwości skorzystania z preferencyjnej 8% stawki podatku.

 

Stawka VAT na roboty budowlane w wyjaśnieniach Ministra Finansów

Budując blok mieszkalny a więc budynek wielorodzinnyz garażami i lokalami użytkowymi wykonawca ma możliwość zastosowania obniżonej stawki podatkowej do całości budynku. Takie też stanowisko mają organy podatkowe np.: w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 10 lutego 2015 r., nr: ILPP1/443-1040/14-4/AI   czytamy: 

 

(...) skoro przedmiotem umowy są roboty budowlane w zakresie budowy budynku sklasyfikowanego w PKOB w dziale 1122 i umowa zawarta jest na wykonanie całości budynku, to obniżona stawka podatku w wysokości 8% ma zastosowanie do całości tych robót, związanych również z lokalami użytkowymi znajdującymi się wyłącznie w bryle budynku. Przy realizacji całego zadania inwestycyjnego w odniesieniu do ww. budowy bez znaczenia pozostaje struktura procentowo-powierzchniowa znajdujących się w nim lokali mieszkalnych i niemieszkalnych, istotnym jest bowiem sklasyfikowanie budynku według Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych do odpowiedniego grupowania. Zatem również dla prac ziemnych związanych z wykonywaniem niezbędnej infrastruktury technicznej w ramach umowy generalnego wykonawstwa w zakresie niewykraczającym poza bryłę budynku zastosowanie znajdzie obniżona, 8% stawka podatkuVAT. (...)."

Przebudowując natomiast budynek i zmieniając jego przeznaczenie zawsze przy ustalaniu właściwej stawki VAT do wykonywanych prac budowlanych należy uwzględnić klasyfikację budynku po rozbudowie, a nie właściwą dla tego budynku w momencie rozpoczęcia prac budowlanych (interpretacja indywidualna Ministra Finansów z 8 maja 2014r.,nr PT8/033/16/129/SBA/12/PT-1024/RD43030, oraz analogicznie interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 11 kwietnia 2014 r, nr: PT8/033/100/209/SBA/13/RD34961):

"(...) należy uznać, że dla określenia właściwej stawki podatku VAT na usługi budowlane związane z przebudową budynku uzasadnione jest odniesienie się do statusu obiektu budowlanego (jego części), który ma być efektem inwestycji (...).
Jeżeli zatem w wyniku przebudowy, obiekt budowlany jej poddany będzie się kwalifikował do budynków mieszkalnych (dział 11 PKOB), to do robót wykonywanych w budynku będzie miała zastosowanie stawka - 7% (obecnie: 8% .), przy czym klasyfikacja i zmiana przeznaczenia musi mieć odzwierciedlenie w stosownej dokumentacji .. (…)"

W przedmiotowej sprawie podatnik zamierzał rozbudować budynek pogotowia ratunkowego, w wyniku czego miał powstać budynek mieszkalny wielorodzinny .

Obniżona 8% stawka podatku Vat dotyczy wszelkich prac budowlanych wykonywanych wewnątrz budynku. Natomiast usługa wykonana poza ww. budynkiem podlega opodatkowaniu stawką podstawową 23%- (interpretacja indywidualna Ministra Finansów z 12 listopada 2014 r., nr: PT8/033/265/864/TKE/13/RD103070).

O wydanie indywidualnej interpretacji zwrócił się podatnik, który zamierzał budować systemy ogrzewania budynków mieszkalnych z zastosowaniem pomp ciepła. W ramach umowy miał wykonywać kompletne instalacje służące do ogrzewania budynków zaliczanych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Część tej instalacji znajdowałaby się w bryle budynku, a część - poza nią. Podatnik uznał, że ww. usługa będzie miała charakter kompleksowy i powinna być w całości opodatkowana stawką 8%. W uzasadnieniu Minister Finansów przywołał uchwałę siedmiu sędziów NSA z 3 czerwca 2013 r., sygn. akt I FPS 7/12, w której uznano, że:

1195590727 (…)Obniżona stawka podatku od towarów i usług, o której mowa w art. 41 ust.12 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (...), nie może mieć zastosowania do robót dotyczących obiektów budownictwa mieszkaniowego wykonywanych poza budynkiem.(...)

Podobne stanowisko zaprezentował Minister Finansów także w innych interpretacjach indywidualnych zmieniających z urzędu interpretacje wydane przez Dyrektorów Izb Skarbowych np. nr PT8/033/262/861/TKE/13/RD106744 z 23 października 2014 r.

Również usługi budowlane wykonane wewnątrz obiektu spełniającego wyżej opisane wymogi będą opodatkowane stawką obniżoną, bez względu na to, z czyich materiałów zostały wykonane. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 31.10.2012 r. nr.: ILPP2/443-820/12-4/SJ1195590730 uznał, że montaż drewnianych schodów z materiałów wykonawcy jest modernizacją budynku. Podobnie stanowisko zajął Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 29.07.2013 r. nr.:IPPP1/443-582/13-2/Igo. Uznał on, że usługi budowlano-montażowe wykonywane z materiałów i towarów nabytych przez ich wykonawcę są opodatkowane stawką podatku 8% , ponieważ jest to jedna usługa kompleksowa, a nie kilka osobnych transakcji: świadczenia usług oraz odsprzedaż poszczególnych elementów takich jak płytki ścienne, płytki podłogowe i urządzenia sanitarne.

Potwierdzenie tego jest wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 października 2015 r., sygn. akt: I FSK 907/14.

Zdaniem Sądu moskitiery wewnętrzne, rolety i markizy pełnią funkcję zbliżoną do firan i zasłon. Nie ma tu znaczenia fakt, że są wykonywane na indywidualne zamówienie i montowane na stałe. W opinii Sądu uszkodzenia powstałe przy ich demontażu niczym się nie różnią usunięcia kołków służących do powieszenia szafek, obrazów czy luster itp. A więc usługa montażu czy też instalacja poszczególnych towarów nie może być traktowana jako remont lub modernizacja w rozumieniu art   41 ust. 12 ustawy o VAT. Jak czytamy:

(...) . Rodzaj montowanego towaru ma podstawowe znaczenie, albowiem tylko takie roboty montażowe, których przedmiotem są elementy obiektu budownictwa mieszkaniowego objęte społecznym programem mieszkaniowym (a nie montaż składników wyposażenia, w jakie zwyczajowo wyposaża się lokale mieszkalne), uprawniają do zastosowania 8% stawki podatkowej podatku od towarów i usług w odniesieniu do świadczonej usługi. (…)

Patrz też cytowany wyżej wyrok WSA w Krakowie z dnia 17 grudnia 2015 r., sygn. akt: I SA/Kr 1541/15, Legalis.

 

Usługi remontowe opodatkowane są 8% stawką VAT

Stawkę VAT w wysokości 8% stosuje się nie tylko do budowy ale też do remontu budynków bądź lokali mieszkalnych. Przy świadczeniu usług remontowych wraz z towarem, dla ustalenia właściwej stawki VAT znaczenie ma także określenie, czy podatnik dokonuje dostawy towarów, czy świadczy usługę.

Obniżoną 8% stawkę VAT stosuje się bowiem tylko do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.
Jeżeli przynajmniej jeden z tych warunków nie zostanie spełniony usługa taka nie może korzystać z preferencyjnej, 8% stawki VAT.
Jak wynika z interpretacji organów podatkowych, zastosowanie prawidłowej stawki VATuzależnione będzie od postanowień, które powinny być zawarte w umowie dotyczącej wykonania robót remontowych. Jeżeli zatem przedmiotem umowy będą remonty w budynkach zbiorowego zamieszkania - to należna stawka będzie wynosiła 8%. Jeżeli jednak umowa będzie dotyczyła remontów przeprowadzanych tylko w niektórych częściach budynku, np. powierzchnimieszkalnych i odrębnie lokali użytkowych, wówczas w odniesieniu do usług wykonywanych w części mieszkalnej zastosowanie znajdzie 8% stawka podatku, natomiast do usług wykonywanych w części niemieszkalnej - 23% stawka VAT.

Tak też wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 30 stycznia 2012 r., nr: IBPP2/443-1159/11/UH (...) Zastosowanie prawidłowej stawki podatkuuzależnione jest także od postanowień umowy na wykonanie robót budowlanych. Jeżeli przedmiotem umowy będą roboty budowlane w budynkach mieszkalnych (PKOB 11) jako całości – to należna stawka będzie wynosiła 8%. Jeżeli jednak w umowie zostanie wskazane, iż roboty budowlane dotyczyć będą poszczególnych części budynku, tj. powierzchni mieszkalnych i odrębnie powierzchni niemieszkalnych 1195590761 (np. lokali usługowych, garaży podziemnych – przyp aut.1195590761 ), wówczas w odniesieniu do usług wykonywanych w części mieszkalnej zastosowanie znajdzie 8% stawka podatku, natomiast do usług wykonywanych w części niemieszkalnej – 23% stawka podatku (..).

W praktyce zdarza się, że firma budowlana wykonująca remont budynku mieszkalnego zużywa do tego swoje materiały, które zakupuje z naliczonym 23% stawką Vat. W takim przypadku decydujące znaczenie ma ustalenie, co jest przedmiotem sprzedaży, tzn. czy podatnik dokonuje dostawy towarów, czy świadczy usługę wykorzystując zakupione materiały do wykonania usługi .
Organy podatkowe np. Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 1 lipca 2014r .nr: ILPP2/443-383/14-4/SJ), podkreślają, że jeżeli przedmiotem sprzedaży jest usługa remontowa, wówczas nie można z niej wyłączyć poszczególnych elementów kosztów do odrębnej sprzedaży, ponieważ obrotem podatnika jest uzgodniona kwota za wykonanie określonej usługi, bez względu na jej poszczególne elementy (materiały, robocizna, transport, zużyta energia, narzędzia itp.).

 

Obowiązek podatkowy a moment wystawienia faktury

Obowiązek podatkowy w przypadku wykonania usługi budowlanej może być rozpoznawany na zasadach ogólnych lub też szczególnych- w zależności od tego , dla kogo usługa jest świadczona.

W przypadku świadczenia przez podatnika VAT usług budowlanych i budowlano-montażowych na rzecz innego podatnika podatku VAT, lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem, obowiązek podatkowy powstaje zasadniczo z chwilą wystawienia faktury.Tak wynika z treści art 19a ust 5 pkt 3 lit a) ustawy o VAT.

Jeżeli jednak podatnik nie wystawi faktury lub wystawi ją z opóźnieniem (art. 19a ust 7 ustawy o VAT), to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust 3 i 4, czyli 30. dnia od dnia wykonania tej usług.
Drugim po wystawieniu faktury terminem decydującym o momencie powstania obowiązku podatkowego w przypadku usług budowlanych jest ustalenie dnia, w którym usługa została wykonana. Jak wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 20 czerwca 2014 r., nr: IBPP2/443-251/14/IK, przez wykonanie usługi budowlanej należy rozumieć faktyczne jej wykonanie – czyli zrealizowanie przez usługodawcę wszystkich czynności składających się na usługę.

Podatnik powinien zatem określić, kiedy zakończył prace budowlane określone w umowie i terminten przyjąć jako datę wykonania usługi. Faktura powinna być wystawiona najpóźniej w 30. dniu od daty wykonania usługi budowlanej. Organ wskazał w cyt. Interpretacji, iż prawidłowe określenie momentu wykonania usług budowlanych i budowlano-montażowych ma istotne znaczenie dla prawidłowego wystawienia faktury z tytułu świadczenia tych usług. O wykonaniu usług budowlanych lub budowlano-montażowych decyduje faktyczne wykonanie tych usług, nie zaś przyjęcie tych usług na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.

Podatnik remontuje budynek na rzecz fundacji. Termin wykonania usługi ustalono na 20 lutego 2016 r. W dniu 2 lutego podatnik otrzymał zaliczkę na część należności i 4 lutego wystawił fakturę zaliczkową. Pozostała część należności została uregulowana 20 lutego 2016.

Obowiązek podatkowy powstaje 2 lutego dla zaliczki, natomiast dla wykonanej usługi, która nie została objęta zaliczką i po 30 dniach od dnia wykonania usługi.

Jeśli jednak przedsiębiorca wystawi fakturę przed tą datą, to obowiązek podatkowy powstanie w dniu jej wystawienia.

Podstawa prawna:

• art. 19a ust 7, art. 41 ust 1, art 41 ust 12, art. 146a pkt. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.2021.685), 
• art 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane: (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 682 z późn. zm.), dalej zwaną ustawą budowlaną,
• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 17 grudnia 2015 r., sygn. akt: I SA/Kr 1541/15,
• uchwała siedmiu sędziów NSA z 3 czerwca 2013 r., sygn. akt: I FPS 7/12, 
• wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 października 2015 r., sygn. akt: I FSK 907/14,
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 23 maja 2012 r., nr ITPP1/443-256/12/AP), 
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 10 lutego 2015 r., nr: ILPP1/443-1040/14-4/AI",
• interpretacja indywidualna Ministra Finansów z 8 maja 2014r.,nr: PT8/033/16/129/SBA/12/PT-1024/RD43030,
• interpretacja indywidualna Ministra Finansów z dnia 11 kwietnia 2014 r, nr: PT8/033/100/209/SBA/13/RD34961,
• interpretacja indywidualna Ministra Finansów z 12 listopada 2014 r., nr: PT8/033/265/864/TKE/13/RD103070),
• interpretacja Ministra Finansów zmieniająca interpretację wydaną przez Dyrektora Izby Skarbowej np. nr PT8/033/262/861/TKE/13/RD106744 z 23 października 2014 r.,
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 31.10.2012 r. nr: ILPP2/443-820/12-4/SJ,
• interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 29.07.2013 r. nr.: IPPP1/443-582/13-2/Igo,
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 30 stycznia 2012 r., nr: IBPP2/443-1159/11/UH,
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w z dnia 1 lipca 2014r .nr: ILPP2/443-383/14-4/SJ),
• interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 20 czerwca 2014 r., nr: IBPP2/443-251/14/IK ,
• art. 10,14 ust. 2C, art. 14 ust. 2 pkt 1 lit. "a", art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. „a”, art 24 ust 3a, art. 24 ust. 3b, 24 ust 2 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U.2022.2647 t.j.),
• art. 26 ust. 4 ustawy z 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U.2021.217 t.j.),
• art. 14, art. 111 ust. 5, art. 91, ust. 7, art. 111 ust. 6 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U.2020.106 t.j.),
• art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych Dz.U.2022.111
• rozporządzenie Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju z dnia 25 października 2019 roku w sprawie wzorów deklaracji dla podatku od towarów i usług (Dz.U.2019.2104 t.j.)

 

Autor: Krystyna Dąbrowska , doradca podatkowy , nr wpisu 02200.